Sonsuz ve Sınırsız

Hocam her verdiğiniz örnek referans olarak geçiyor, ona bakarsanız her şey sınırsız ya da sonsuz olabilir, ne yani her yer inek olamaz mı?
Evet, gerekli koşullar sağlandığında her yer inek olabilir. En azından imkansız değildir. Evrenin sonsuz olduğundan bahsediyoruz, buna göre sonsuz tane inek de olabilir. Konu ineğin sonsuz olması değildir burada. Bu başka bir tartışmanın konusu.

Yalnız katılmadığım bir husus var, bu da her şeyin sınırsız veya sonsuz olması. Evet, çoğu şeye sınırsız diyebiliriz fakat sonsuz diyemeyiz. Sonsuzluk, bizim kavrayamadığımız bir kavramdır. Evren, sayılar vesaire. Bunlar sonsuz niceliklerdir çünkü sonları yoktur. Sınırsız için aynı şey geçerli değildir. Aslında sınırsız demek bir şeyin sınırının olmamasıdır, sonsuzlukla karıştırmamak gerekir. Çok daha basit bir örnek vereyim.

Bir şirkette bir çalışansınız diyelim, sadece üst yetkilinin girebileceği bir oda olsun, adına da "A" diyelim. A odasına giremezsiniz, çünkü oranın girişi sizin için bir sınır olur. Yetkili kişi için burası bir sınır değildir, bu sınırı aşıp odaya girebilir. Bu durumda da oda, yetkili kişi için sınırsız olur. Siz, o sınırı aşamadığınız için ve ortada bir sınır olduğu için de sınırsız kavramı doğru olmaz. Sizin için orası sınırlıdır.

Sonsuz ve sınırsız kavramları için bir tık daha gerçekçi bakmak gerekmez mi?
Verdiğim örnekler ikisi arasındaki farkın daha rahat anlaşılabilmesi için. Siz de kendi mantığınıza uygun bir örnek vermeyi deneyebilirsiniz.

Tüm evreni arkadaşlar kaplayamaz, nesne olarak alalım. Ya da biri sınırsız yemekten ölene kadar her ne kadar muhtemel olsa da yararlanamaz çünkü yiyemez. Evrene sonsuz diyebilirken başka şeyleri de aynı kategoriye almamız daha çok büyütüyor.
Evet, daha çok büyütüyor ama verdiğiniz yemek örneğinin benim verdiğim örneklerle ilgisi yok. Çünkü birinin sınırsızca veya sonsuzca yemek yemesi gibi bir argüman kurarsak yanlış olur zaten.

Murat, sınırsızca yemek yiyebilir. Dediğimiz zaman bu argüman yanlış olur. Bu yanlışlık biyolojik değildir, cümlenin yanlış kurulmasındandır. Çünkü bu cümlede sınırı belirleyen bir nicelik yoktur.

Sınırı belirleyen nicelik dediğim zaman da sınırlı anlamı taşıyor değildir bu. Yani üstteki kedi ve inek örneğindeki gibi. Sınır niceliği/varlığı çit olsa da birine göre o çit bir sınır değildir, diğerine göre ise sınırdır.

Şimdi aynı cümleyi bir sınır niceliği belirterek kuralım.

Murat, doyana kadar sınırsızca yemek yiyebilir. Mantıksız gibi gözükse de parçaladığımız zaman doğru olduğunu görebiliriz. Burada aslında birden fazla sınırdan bahsederiz. Son sınır, doymaktır. Doyana kadar sürekli yeni sınırlar koymuş oluruz. Bu sınırlar da Murat'a göre bir sınır olmadığı için sınırsız kelimesini kullanırız. Yer, yer ve en sonunda doyduğunda son sınıra ulaşır. Artık sınırsız kavramından bahsedemez oluruz.

Zaten eğer "Murat, doyana kadar yemek yiyebilir" dersek bu konumuzun dışında olur çünkü sınır, Murat'a göre de sınırdır.

Yukarıdaki Murat'ın doyması demek başka birisine göre doymak olmayabilir. Yani Murat yarım kilo et yiyerek doyar fakat Ahmet 2 kilo yiyerek doyar. Yani yine buradaki referans herkese göre değişkendir. Aynı çit örneğindeki kedi ve inek gibi.

Ne kadar cümleyi kurabilsek de bu cümlenin konunun anlaşılması için son derece anlamsız olduğunu düşünüyorum. Nihayetinde cümleyi der demez zaten aklımıza insanın yeme sınırı olduğu gelecektir.

Bana şu örnek daha anlaşılması kolay geliyor; doğal sayılar sonsuzdur, 0'dan başlayıp sonsuza kadar gider ama bir sınırı vardır, 0'dan daha öncesine gidemez. Yani doğal sayılar sonsuzdur fakat sınırsız değildir.
Güzel bir örnek ama tam dediğimi anlatmak için uygun değil. Çünkü sonsuzluk kavramının bilincinde değiliz. Bu, sonsuz değerindeki sayıdan 1 çıkarmak gibi bir şey. Bu işlemin sonucu ne olur? Bilemeyiz.

Doğal sayılar direkt sınırsızdır diyemeyiz. Doğal sayılar, 0 ve sonrasında sınırsızdır diyebiliriz. Eğer genel anlamda sınırsızdır dersek şu soru sorulur: Kime göre sınırsız neye göre sınırsız? Bu cümlede de 0 ve sonrası sınır niceliği olur. Negatif sayılara göre bu bir sınır, doğal sayılara göre ise değildir.

Yani doğal sayılar için sonsuz kavramını kullanmak ne kadar doğru olur bilmiyorum, sonuçta 0'ın altı doğal sayılar için bir sondur aslında. Başka bir açıdan bakarsak da 0 son olduğunda başlangıcı bilinemez. Buna göre de sonsuz olması gerekir. Burada argümanın tanımsız olduğunu görürüz.
 
Son düzenleme:
O zaman sınırsız kavramını ne için koyuyoruz? İnek atlayamadığı için ona sınırlı, ancak kedi için sınırsız diyoruz. Çit için limitlendirme koyuyorsak sadece bu kedinin oradan atladığını göstermez mi? Burada tek kedi atlayabiliyorsa bu sadece kedi için sınırsız olabilir. Bunun da örneğini "kediler tüm çitlerden sınırsız olarak atlayabilir." yapmamız gerekmiyor mu? Diyelim öyle yaptık, kedinin dünyadaki her çitten atlayabileceğini nereden biliyoruz?

Hocam merehabalar uzun bir zaman geçmiş aradan ama cevap vermek istedim. Öncelikle sorun 'sonsuz' ve 'sınırsız' kavramlarını matematiğin dışında kullanmakta yatıyor. İşi matematiğe çekerek @Evilmonster arkadaşımızla da bu konuyu ilk tartışırkenki örneğimiz olan para örneğinden bahsedeceğim. Şimdi para dediğimiz varlık sonsuz olamaz çünkü bir başlangıcı vardır ancak sınırsız olabilir. Anlık olarak sürekli artan bir para düşünelim bu paranın anlık olarak bir sınırı yoktur bu da parayı sınırsız yapmak için yeterlidir. Ancak para sonsuz olamaz çünkü dediğim gibi bir başlangıcı vardır ve sınırı olmasa bile elbet bir yerde bir 'son'u vardır. Sonsuz kavramının en temelinde sınırsız ile karıştırılma nedeni bir tabii onun aslında hiçlikten gelmesi, onunla zıt olup içiçe olmasından kaynaklıdır. Yani sonsuz terimi hem olmayan hem de varlığın temeli olan bir kavramdır ki özellikle eski Yunan'da Pythagoras temelli sayı üzerinden varlığın temellendirilmesi konusunda da sonsuzdan bahsedilir. Felsefe dünyasında yeri büyüktür.
Bu konu noktalar üzerinden de anlatılabilir. Sonsuzun karşılığı başı ve sonu olmayan, varlığından söz edemeyeceğimiz ama yokluğu konusunda da söz sahibi olmadığımız bir 'nokta' benzetmesidir. Sınırsız ise basitçe X noktasından y noktasına ilerleyen bir doğrudur.
 

Technopat Haberler

Geri
Yukarı