Donanım meraklıları ve oyunseverler, bazı zamanlar sıfırdan yeni sistem toplarken kimi zamanlar ise sistem bileşenlerinde yükseltme yapmayı tercih edebiliyor. Özellikle oyun oynamak, bazen de iş amaçlı kullanım için ekran kartı en önemli bileşen diyebiliriz. Yeni bir PC topladığınızda veya ekran kartı satın aldığınızda bir test yapabilir, her şeyden emin olmak isteyebilirsiniz.
Üç temel GPU test türü mevcut: gerçek oyunlar, ‘sentetik’ ekran kartı test yazılımları ve hesaplama kıyaslamaları. Beğenerek oynadığınız veya oynamak istediğiniz bir oyunu çalıştırmak genellikle performansı test etmenin en iyi yoludur. Sentetik testleri çalıştırmak genellikle çok kolaydır. Bu yazılımların birçok avantajı var, ancak her zaman gerçek dünyadaki oyun testleriyle eşit seviyede olmayabilir.
Daha önce ikinci el ekran kartı alırken dikkat edilmesi gereken detaylara bakmıştık. Ayrıca ekran kartı sıcaklıklarını ölçme yöntemlerine de değindik. Başlamadan önce aşağıya faydalı olabilecek farklı makaleler ekliyoruz. Hemen ardından ekran kartı testlerine geçelim.
- Ekran Kartı Sıcaklığı Nasıl Ölçülür?
- İkinci El Ekran Kartı Alınır mı?
- Ekran Kartı Ömrü Ne Kadar?
- Ekran Kartı ve Sürücü Sürümü Nasıl Öğrenilir?
- Sahte Ekran Kartı Nasıl Tespit Edilir?
- PC Stres Testi Nasıl Yapılır?
GPU İzleme Araçları
MSI Afterburner
Testlere başlamadan önce bazı yardımcı araçlardan bahsedelim. Daha önce de detaylarından sıkça bahsettiğimiz MSI Afterburner oldukça faydalı bir yazılım. Neredeyse tüm ekran kartlarıyla uyumlu çalışan Afterburner hakkında bilgi edinmek için aşağıdaki yazılarımıza göz atmanızı öneriyoruz:
OCAT ve FrameView
Bununla birlikte, gerçek dünya oyun testlerinde FPS değerleriyle birlikte birçok zamanlama değerini yakalamak için çeşitli araçlar mevcut. Geçmişte PresentMon adında komut satırı mantığıyla çalışan bir yazılım vardı. Sonrasında AMD tarafından (Open Capture and Analytics Tool), NVIDIA tarafından FrameView isimli araçlar geliştirildi.
OCAT, AMD mühendisleri tarafından hazırlandı ve tamamen açık kaynaklı. Uygulama arayüzlerinde ve işlevsellikte küçük farklılıklar var. OCAT genel olarak yeterli bir yazılım. Ayrıca AMD tarafından geliştirilmiş olmasına rağmen Intel ve NVIDIA grafikleriyle de çalışıyor. Bu bağlantı üzerinden OCAT’ı indirebilir ve bilgisayarınıza kurabilirsiniz.
OCAT varsayılan olarak yalnızca belirli bir uygulamayı değil, ek olarak oyunla birlikte arka planda çalışan farklı uygulamaları da yakalayabiliyor. Başka bir deyişle, oyunlardan web tarayıcınıza kadar görünür bir pencereye sahip tüm uygulamalar kıyaslamaya dahil ediliyor. Temel bir kıyaslama yapıyorsanız bunda hiçbir sorun yok. Ayrıca uygulamaya özel kıyaslamalar yapmak için “Capture performance for all processes” seçeneğini devre dışı bırakabilir, yalnızca aktif oyuna özel değerleri kaydedebilirsiniz.
Varsayılan olarak, “F10” tuşuna bastığımızda yazılım verileri kaydetmeye başlıyor. Tekrar aynı tuşa bastığımızda ise kayıt sona eriyor. “Capture time in seconds” bölümü ise kaydın ne kadar süreceğini ayarlamak için eklenmiş.
Ayrıntılı performans raporuna ulaşmak için “Belgeler/OCAT/Captures” yolunu izleyin. Burada “perf_summary.csv” adlı bir elektronik tabloyla karşılaşacaksınız. Tablo içinde “ortalama FPS (average FPS) ve “ortalama kare oluşturma süresi (average frame time)” gibi birçok değer bulabilirsiniz.
Dahili Kıyaslama Araçları
OCAT ile herhangi bir oyunla birlikte GPU testi yapabilirsiniz. Ancak günümüzdeki birçok oyun dahili testler içeriyor ve bu daha basit bir yol. Ayrıca temel anlamda bir performans testi için oyunlarla birlikte sunulan seçenekler yeterlidir.
Oyun Testleri
Test amacıyla sistemi ve özellikle ekran kartını yoracak ağır oyunları yüksek ayarlarda çalıştırabilirsiniz. Oyun oturumlarını mümkün oldukça uzun süreli tutmakta fayda var, ancak yeterli vaktiniz yoksa minimum 30 dakikalık testler yapmanızı öneriyoruz. Bununla birlikte, oyunlarda grafik ayarlarını mümkün oldukça yükseğe çekmeye çalışın. İşte yüksek grafiklere sahip, ekran kartını zorlayacak bazı oyunlar: Metro Exodus, Red Dead Redemption 2, Cyberpunk 2077, Forza Horizon 5, Assassin’s Creed: Odyssey, Control, Far Cry 5, Crysis Remastered, Microsoft Flight Simulator ve Final Fantasy XV.
GPU sıcaklıkları her zaman belirttiğimiz gibi birinci düşman. “Ekran Kartı Sıcaklığı Nasıl Ölçülür?” makalemizde bu konuya ait tüm detayları bulabilirsiniz. GPU çekirdek sıcaklıklarının genel olarak 80 dereceyi aşmasını pek istemeyiz. Anlık olarak yüksek sıcaklıklar görebilirsiniz, bu durumda soğutma sistemi devreye girer ve sıcaklıklar aşağı çekilir. Ancak sürekli olarak yüksek sıcaklıklar iyi şeylerin habercisi değil. 85 derecenin üstünü ise kesinlikle istemeyiz.
GPU’nuz üretici tarafından belirlenen rakamlardan önemli ölçüde daha düşük hızda çalışıyorsa, kart kendini kısıtlıyor olabilir. Hatta bu senaryolarda GPU frekansları başlangıçta yüksek değerlerde seyreder ve zamanla düşer. Örneğin GPU’nuz yavaş yavaş 1850 MHz’den 1500 MHz’e doğru yol alıyorsa, bu iyi soğutulmuş bir kart için normal bir davranış değil.
Oyun Performansı
Her şeyin yolunda gittiğinden emin olmak için performans sonuçlarınızı (ortalama FPS değeri gibi) internet ortamındaki farklı sonuçlarla kıyaslayabilirsiniz. Elbette işlemci modeli, kullanılan bellekler, ekran kartı soğutma tasarımı, sürücü sürümü ve hatta arka plan uygulamaları sonuçlara etki edebilir. Ancak kendi sisteminize yakın, özellikle aynı ekran kartı ile yapılan testler bulabilirsiniz.
Örneğin zaman zaman sistem toplama videoları ve oyun performans testleriyle karşınıza çıkıyoruz. Technopat.net‘te birçok farklı donanıma ait sonuçlar bulabilirsiniz. Ayrıca Technopat Sosyal‘de konu açabilir, geçmişte açılan konuları aratabilir, binlerce Technopat ile bilgi alışverişinde bulunabilirsiniz.
Kararlılık ve Sıcaklık Tespiti: Sentetik GPU Testleri
İlk seçenek olarak gerçek dünya oyun testlerini önerdiğimizi söylemiştik. Sentetik testler oyun performansı açısından doğrudan en iyi sonuçları vermez. Ancak bu tür yazılımlar, sistemin kararlı çalışıp çalışmadığını anlamamız konusunda oldukça faydalıdır. Bazı yazılımlar testler neticesinde performans skorları sunabiliyor. Ayrıca test programları genellikle ücretsizdir.
3DMark
En eski, en popüler ve en iyi araçlardan biri olan 3DMark, en azından zorlu testlerle birlikte GPU’lar arasındaki genel performans farkını bilmek istiyorsanız oldukça doğru sonuçlar verir. Time Spy ve Fire Strike’ın PC için en iyi test seçenekleri olduğunu söyleyebiliriz. Platformlar arası Night Raid, mobil cihazlara ölçeklenmesi gerektiğinden pek de kullanışlı değil. Port Royal ise oyuncular için ilk özel gerçek zamanlı ışın izleme testi olarak geliyor.
Ek olarak Wild Life, Windows, Android ve Apple iOS için platformlar arası bir karşılaştırma aracı olarak sunuluyor. Dizüstü bilgisayarların, tabletlerin ve akıllı telefonların grafik performansını test etmek ve karşılaştırmak için 3DMark Wild Life’ı kullanabilirsiniz. Wild Life, Windows PC’lerde ve Android cihazlarda Vulkan grafik API’sini kullanır. iOS cihazlarda Metal kullanır. Platformlar arasında kıyaslama puanlarını karşılaştırabilirsiniz.
Çeşitli ekran kartları arasındaki performans farkı, teste bağlı olarak bir miktar hata payına sahip olabilir. Ancak 3DMark tartışmasız GPU performansının oyun testi dışında en iyi temsilidir. UL Benchmarks, yıllar önce yazılımını sonuç kıyaslama özelliğiyle güncellemişti.
Bununla birlikte, 3DMark sonuçlarını dikkatli okumakta fayda var. Örneğin RTX 2080 Ti, dokuz oyun ve altı farklı çözünürlük/ayar kombinasyonuyla çalışan testlerde RTX 2080 Super’den %14 ve %18 (4K) daha hızlı görünüyor. 3DMark Time Spy, 2080 Ti’nin %20 önde olduğunu, Fire Strike ise %15 önde olduğunu gösteriyor. Night Raid testinde fark yalnızca %5 olarak sonuçlara yansıyor. Çünkü GPU’nun sınırlarını zorlayacak bir test değil.
Basemark
Basemark, gerçek dünya performansı açısından 3DMark ile karşılaştırıldığında daha geride. Daha hızlı biten bu test yaklaşık 30 saniye sürerken Vulkan (genellikle en iyisi), DirectX 12 veya OpenGL API’lerini seçebilirsiniz. Aynı zamanda çapraz platform desteğine sahiptir ve çok çeşitli donanımlarda çalışabilir. Bu nedenle üst düzey GPU’ların gerçek gücünü sergileme olasılığı daha düşüktür.
FurMark
Performanstan ziyade stres testi yapmak için başı çeken yazılımlardan biri olan FurMark, ekran kartınızı mümkün oldukça zorlarken güç tüketimini en üst düzeye çıkarmak için çalışır. FurMark oldukça etkilidir ve hatta çoğu modern GPU’da bu tür araçların zarar vermesini engellemek için koruma mekanizmaları içerir. Bu programı ayrıca güç tüketimini ölçmek için de kullanabilirsiniz.
Ekranın altındaki sıcaklık grafiğine dikkat ederek testi yaklaşık 15 dakika çalıştırın. Sıcaklıkların genel olarak 80 dereceyi aşmasını beklemeyiz, ancak aşıyorsa bile 85’in üzerine çıkması pek hayra alamet değildir. GPU’lar aslında modeline bağlı olarak 95 ve hatta 100 °C’ye kadar çalışabilir lakin sınırları zorlamaya gerek yok. Sıcaklıklar yüksekse testi anında durdurabilirsiniz.
Ayrıca FurMark testinde görünen grafiklere de dikkat edin. Eğer renkler doğru görünmüyorsa veya garip grafikler ortaya çıkmaya başlıyorsa bir sorun var demektir. Örneğin yukarıdaki gibi artefaktlar ortaya çıkabilir.
Unigine Superposition Benchmark
Unigine, 2009’da Heaven, 2013’te Valley ve en son 2017’de Superposition olmak üzere on yılı aşkın süredir GPU test araçları geliştiriyor. Unigine tarafından hazırlanan yazılımın amacı, PC donanımı için aşırı performans senaryolarını ve karlılığı test etmek. Burada ekran kartı tam güçte çalışırken yüksek miktarlarda güç çekmeye başlıyor ve dolayısıyla sıcaklıklar da yüksek seviyelere çıkıyor.
GFXBench
GFXBench, kaliteli GPU test özellikleri sunan tamamen ücretsiz bir araç. Bu yazılım, programlanabilir testler yapmanızı sağlıyor ve elde ettiğiniz sonuçları piyasada bulunan diğer benzer GPU’larla karşılaştırabilirsiniz.
GPU Hesaplama Testleri
Son olarak GPU hesaplama testlerimiz var. Böyle tür iş yükleri dokulara ve geometriye odaklanma eğiliminde olmadıklarından, bunun yerine çeşitli bilimsel hesaplamalar yaptıkları için oyunlardan oldukça farklı olabilir. FurMark gibi, bu testlerden bazılarının ekran kartlarını “güvenlik” sınırlarının ötesine taşıyabileceğini belirtmekte fayda var.
Veri merkezi GPU’larının genellikle tüketici grafiklerinden daha düşük saatlere (ve daha büyük fanlara) sahip olmasının bir nedeni var. Özel tasarlanan kartlar, bilgi işlem iş yüklerini 7/24 arızalanmadan çalıştırmak üzere tasarlanmıştır. Kripto para madenciliğinin herkese öğrettiği bir şey var: tüketici GPU’larını her gün ve tüm gün %100 yükte çalıştırırsanız ekran kartları daha hızlı arızalanır.
Bu tüm bilgi işlem yüklerinin çok ağır olduğu anlamına gelmiyor. Son kullanıcılar hesaplama uygulamalarını pek tercih etmediğinden dolayı özet geçeceğiz.
- CompuBench: Bu, kurulması ve çalıştırılması nispeten kolay bir uygulama. CompuBench ile fizik, grafik, video işleme, yüz algılama ve 3D oluşturma işlemleri çalışır. İndirmek için buraya tıklayabilirsiniz.
- Folding@home: Folding@home, bilim insanlarının ve araştırmacıların yürüttüğü işlere yardımcı olmak için tüm insanların destek olabileceği bir projedir. Bu uygulamayı bilgisayarınızda çalıştırabilir, GPU kullanım oranını kontrol edebilirsiniz. Ayrıca GPU gücünden yararlanan bu yazılım geniş ölçekte dağıtılmış bilgi işlem gücü kullanmakta. Projeye erişmek için buraya tıklayabilirsiniz.
- LuxMark: GPU’nuzdaki iş yükünü çalıştırmak için OpenCL kullanan bir 3B oluşturma aracı olarak ön plana çıkıyor ve bir süredir GPU hesaplama testlerinde kullanılıyor. Tıpkı işlemciler için kullanılan Cinebench yazılımı gibi. LuxMark’a erişmek için bu bağlantıyı kullanabilirsiniz.
- V-Ray Next: V-Ray Next, CPU veya GPU aracılığıyla yol izleme yapar ve donanımınızın bir dakikalık kıyaslamada gerçekleştirebileceği ‘yolların’ sayısını hesaplar. Örnek olarak bir RTX 2080 Ti 363 mpath (milyonlarca yol) oluştururken, bir Core i9-9900K sadece 80 mpath’e ulaşabiliyor. CPU ve GPU birlikte 438 mpath’e erişiyor. Kayıt gerektiren V-Ray Next’in sayfasına buradan ulaşabilirsiniz.
Dikkat Edilmesi Gerekenler
Her şeyin yolunda olduğundan emin olmak için şu detayları unutmayın:
- Sürücü güncellemeleri: Ekran kartı sürücülerinizin güncel olup olmadığını ve 3D yönetim ayarlarını kontrol edin. Güncel olsa bile bazı sürücüler sorun yaratabilir. En stabil sürücüyü kullandığınızdan emin olun.
- PCIe yuvasını kontrol edin: Ekran kartının PCI-e genişletme yuvasına düzgün şekilde oturduğundan emin olun. Ayrıca kartın doğru yuvaya takılıp takılmadığına bakın. Anakartınızdaki bazı slotlar aynı görünebilir ancak daha az şeride sahiptir. Bu da performansı olumsuz etkileyebilir.
- Güç bağlantılarını kontrol edin: Güç bağlantılarının eksiksiz yapıldığından, konnektörlerin iyice oturduğundan emin olun.
- Hız aşırtmayı devre dışı bırakın: Hız aşırtma yapıldıysa işlemin devre dışı bırakıldığından emin olun.
- Soğutucuyu kontrol edin: Ekran kartı fanlarının düzgün şekilde çalışıp çalışmadığını, herhangi bir şekilde engellenip engellenmediğini görmek için kontrol edin.
- Arka plan işlemleri: Test yaparken veya oyun oynarken arka planda performansı etkileyebilecek uygulamaları kontrol edin.
