Altıncı nesil savaş uçakları birçok ülke tarafından geliştirilmeye başlandı. Beşinci nesil savaş uçaklarında A.B.D. dışında kimse beşinci nesilin gerekliliklerini karşılayan uçaklar tasarlamayadı. Çin ve Rusya bazı denemeler yapsa da beşinci nesilde parlayan ülke A.B.D. oldu. Ancak altıncı nesilde Avrupa, Batı ve Doğu bloğu olmak üzeri birçok ülke altıncı nesil savaş uçakları geliştirmeye başlandı. Bu yazımda bahsedeceğim uçakların hepsi konsept çalışmalara dayanmakta ve daha çizim tahtasından çıkmadı. 2040'lı yıllarda kullanmaya başlanması beklenen altıncı nesil uçakların sadece üzerinden geçeceğiz ve gelecekte neler görebiliriz bunu göstereceğim.
Altıncı nesil uçaklarda aranan temel özellikler:
- Modüler tasarım
- Eğitim ve test için tek kişilik kokpit
- Opsiyonel olarak insanlı olarak kullanılabilen insansız olarak operasyon yapabilen uçaklar
- Drone sürülerini keşif veya savunma amaçlı kontrol edebilme
- Birçok kaynakla veri alışverişi sağlayarak diğer dost birim ve taşıtlara istihbarat sağlama ve taktiksel plan oluşturma
- Lazer gibi enerji silahları
- Pilota 360 derece görüş sağlayan kask
1- Tempest(İngiltere, İsveç ve İtalya)
Tempest'in Kavramsal İllüstrasyonu
İngiltere ve İtalya için geliştirilen Tempest, İngilitere Savunma Bakanlığı, BAE Systems, Rolls-Royce, Leonardo A.Ş. ve MDBA'nın oluşturduğu konsorsiyum tarafından geliştirilmektedir. Tempest, 16 Temmuz 2018 yılında Farnborough Airshow'da İngiltere Savunmak Bakanı olan Gavin Willamson tarafından duyuruldu. 19 Temmuz 2019'da İsveç ve Birleşik Krallık, altıncı nesil hava muharebe teknolojilerini birlikte geliştirme yollarını keşfetmek için bir mutabakat zaptı imzaladı. Bu niyet beyanı diğer katılımcı şirketler tarafından da imzalandı. Temmuz 2020'de konsorsiyum'a yedi şirket daha katıldı. General Electric, GKN, Collins Aerospace, Martin Baker, QinetiQ, Bombardier ve Thales UK şirketleri katıldı.
Tempest'in Tam Boyutlu Maketi Fuarda Sergilenirken
Tempest insansız uçma ve sürü şeklinde uçma yeteneğine sahip olacak. Derin öğrenme özelliğine sahip bir yapay zeka içerecek ve yönlendirilmiş enerji silahları(lazer vs.) kullanma kabiliyetine sahip olması bekleniyor. Uçağa savaş alanında işbirliği yapma, saldırı veya savunmayı koordine etmek için sensör verilerini ve mesajları paylaşma becerisi kazandırılacak. Tempest'de değişken zamanlı bir motor kullanılması bekleniyor. Hız ve koşullara göre kendini optimize edecek. Bunun yanı sıra kokpitte tuşlar bulunmayacak. Pilot kasktan sanal bir kokpite bakacak. Uçağın modüler olması ön görülüyor. Gerektiğinde silah istasyonları çıkarılıp o bölümlere sensör veya daha fazla yakıt deposu takılabilir.
2- Future Combat Air System(Almanya, Fransa, İspanya)
FCAS'ın Tam Boyutlu Maketi Fuarda Sergilenirken
Almanya, Fransa ve İspanya için geliştirilen uçak Future Combat Air System, Dassault Aviation, Airbus, Indra Sistemas, Safran Aircraft Engines, MTU Aero Engines, Thales, MBDA şirketleri tarafından ortak bir şekilde geliştirmektedir. Dassault Aviation(Fransa), Airbus(Almanya) ve Indra Sistemas(İspanya) şirketleri bu projede ana yükleniciliğini üstlenmekteler.
2017'de Almanya ve İspanya, Airbus'tan Future Combat Air System adı altında yeni bir avcı için bir teklif üzerinde çalışmaya başlamalarını istedi. 2018'de ILA Berlin Air Show'da, Dassault Aviation ve Airbus, Future Combat Air System'in geliştirilmesi için işbirliği için bir anlaşma açıkladı. Haziran 2019'da İspanya programa katıldı. Aralık 2019'da Safran ve MTU Aero Engines firmaları Future Combat Air System'in motorlarını geliştirmek için programa katıldı.
3- MiG-41(Rusya)
MiG-41'in Kavramsal İllüstrasyonu
MiG-41 Mikoyan Tasarım Ofisi tarafından Rusya için geliştirilen bir savaş uçağıdır. Süpersonik hızlara çıkabilen önleme uçağı çalışması olan PAK DP MiG-41 çalışması 1990'larda başladı ve MiG-701 (İzdeliye 7.01), Mikoyan MiG-301 ve Mikoyan MiG-321 konseptlerini baz alıyor. Temmuz 2016'ya kadar bu uçakların geliştirilmesi planlandığına dair çok fazla bilgi mevcut değildi. 2020'lerin veya 2030'ların ortalarında hizmete girebileceği tahmin ediliyor. Bir önleme uçağı olarak birincil misyonu şu anda A.B.D. ve Çin tarafından geliştirilmekte olan gelecekteki keşif uçaklarını önlemeyi amaçlıyor. Uçağa yönelik yüksek hızlara ulaşmak için, uçağın ramjet veya turboramjet motorlarla donatılması gerekiyor.
MiG-41'in tasarımı 2019'un sonuna kadar tamamlandı ve aynı zamanda araştırma çalışması tamamlandı. Uçağın ilk uçuşunun 2025 yılında yapması bekleniyor. Uçağın Mach 4 hızın üzerine çıkabileceği iddaa ediliyor ve bazı Rus yetkililer bu uçağın altıncı nesil olacağını söylemekte.
4- F/A-XX Programı(A.B.D)
Boeing'in Hazırladığı F/A-XX Projesinin Kavramsal İllüstrasyonu
F/A-XX 2020'lerin sonlarında F-35C ve F/A-18 Super Hornet uçaklarının yerini alması için tasarlanan altıncı nesil bir savaş projesidir. Şu anda proje hiçbir firmaya verilmemiştir. İlk olarak istenen kriterler Haziran 2008 yılında belirlenmiştir.
Öncelikle uçağın çok rollü bir hava hakimiyeti uçağı olması isteniyor. Hava-Hava saldırısı, Hava-Kara saldırısı, yakın hava desteği özelliklerine sahip olmalı. Havadan yakıt ikmali, keşif, gözetleme ve elektronik saldırı gibi yetenekleri de olmalı. Bunun yanı sıra gelişmiş sensörler, elektronik saldırı ve gelişmiş gövde malzemelerine sahip olmalı. Uçağın süperseyir yeteneğine sahip değişken hava akışına sahip bir motor kullanılması gerekli. Bunların yanı sıra insansız bir şekilde uçabilmeli ve Amerikan uçak gemilerinde kullanılabilmeli.
Bu proje 2030'lu yıllara ertelenmiştir.
Bunların haricinde Çin ve Pakistan'ın ortak geliştirdiği J-XX programı, Japonya'nın geliştirdiği F-X programı bulunmakta. Fakat bu uçaklara dair ortada hiçbir bilgi veya kavramsal çalışma bulamadım. Bu uçakların hepsi kavramsal çalışma olduğundan hepsinin özellikleri ve görünüşleri değişebilir. Bu uçakların 2030'lu yıllardan sonra kullanılması bekleniyor.
Altıncı nesil uçaklarda aranan temel özellikler:
- Modüler tasarım
- Eğitim ve test için tek kişilik kokpit
- Opsiyonel olarak insanlı olarak kullanılabilen insansız olarak operasyon yapabilen uçaklar
- Drone sürülerini keşif veya savunma amaçlı kontrol edebilme
- Birçok kaynakla veri alışverişi sağlayarak diğer dost birim ve taşıtlara istihbarat sağlama ve taktiksel plan oluşturma
- Lazer gibi enerji silahları
- Pilota 360 derece görüş sağlayan kask
1- Tempest(İngiltere, İsveç ve İtalya)
Tempest'in Kavramsal İllüstrasyonu
İngiltere ve İtalya için geliştirilen Tempest, İngilitere Savunma Bakanlığı, BAE Systems, Rolls-Royce, Leonardo A.Ş. ve MDBA'nın oluşturduğu konsorsiyum tarafından geliştirilmektedir. Tempest, 16 Temmuz 2018 yılında Farnborough Airshow'da İngiltere Savunmak Bakanı olan Gavin Willamson tarafından duyuruldu. 19 Temmuz 2019'da İsveç ve Birleşik Krallık, altıncı nesil hava muharebe teknolojilerini birlikte geliştirme yollarını keşfetmek için bir mutabakat zaptı imzaladı. Bu niyet beyanı diğer katılımcı şirketler tarafından da imzalandı. Temmuz 2020'de konsorsiyum'a yedi şirket daha katıldı. General Electric, GKN, Collins Aerospace, Martin Baker, QinetiQ, Bombardier ve Thales UK şirketleri katıldı.
Tempest'in Tam Boyutlu Maketi Fuarda Sergilenirken
Tempest insansız uçma ve sürü şeklinde uçma yeteneğine sahip olacak. Derin öğrenme özelliğine sahip bir yapay zeka içerecek ve yönlendirilmiş enerji silahları(lazer vs.) kullanma kabiliyetine sahip olması bekleniyor. Uçağa savaş alanında işbirliği yapma, saldırı veya savunmayı koordine etmek için sensör verilerini ve mesajları paylaşma becerisi kazandırılacak. Tempest'de değişken zamanlı bir motor kullanılması bekleniyor. Hız ve koşullara göre kendini optimize edecek. Bunun yanı sıra kokpitte tuşlar bulunmayacak. Pilot kasktan sanal bir kokpite bakacak. Uçağın modüler olması ön görülüyor. Gerektiğinde silah istasyonları çıkarılıp o bölümlere sensör veya daha fazla yakıt deposu takılabilir.
2- Future Combat Air System(Almanya, Fransa, İspanya)
FCAS'ın Tam Boyutlu Maketi Fuarda Sergilenirken
Almanya, Fransa ve İspanya için geliştirilen uçak Future Combat Air System, Dassault Aviation, Airbus, Indra Sistemas, Safran Aircraft Engines, MTU Aero Engines, Thales, MBDA şirketleri tarafından ortak bir şekilde geliştirmektedir. Dassault Aviation(Fransa), Airbus(Almanya) ve Indra Sistemas(İspanya) şirketleri bu projede ana yükleniciliğini üstlenmekteler.
2017'de Almanya ve İspanya, Airbus'tan Future Combat Air System adı altında yeni bir avcı için bir teklif üzerinde çalışmaya başlamalarını istedi. 2018'de ILA Berlin Air Show'da, Dassault Aviation ve Airbus, Future Combat Air System'in geliştirilmesi için işbirliği için bir anlaşma açıkladı. Haziran 2019'da İspanya programa katıldı. Aralık 2019'da Safran ve MTU Aero Engines firmaları Future Combat Air System'in motorlarını geliştirmek için programa katıldı.
3- MiG-41(Rusya)
MiG-41'in Kavramsal İllüstrasyonu
MiG-41 Mikoyan Tasarım Ofisi tarafından Rusya için geliştirilen bir savaş uçağıdır. Süpersonik hızlara çıkabilen önleme uçağı çalışması olan PAK DP MiG-41 çalışması 1990'larda başladı ve MiG-701 (İzdeliye 7.01), Mikoyan MiG-301 ve Mikoyan MiG-321 konseptlerini baz alıyor. Temmuz 2016'ya kadar bu uçakların geliştirilmesi planlandığına dair çok fazla bilgi mevcut değildi. 2020'lerin veya 2030'ların ortalarında hizmete girebileceği tahmin ediliyor. Bir önleme uçağı olarak birincil misyonu şu anda A.B.D. ve Çin tarafından geliştirilmekte olan gelecekteki keşif uçaklarını önlemeyi amaçlıyor. Uçağa yönelik yüksek hızlara ulaşmak için, uçağın ramjet veya turboramjet motorlarla donatılması gerekiyor.
MiG-41'in tasarımı 2019'un sonuna kadar tamamlandı ve aynı zamanda araştırma çalışması tamamlandı. Uçağın ilk uçuşunun 2025 yılında yapması bekleniyor. Uçağın Mach 4 hızın üzerine çıkabileceği iddaa ediliyor ve bazı Rus yetkililer bu uçağın altıncı nesil olacağını söylemekte.
4- F/A-XX Programı(A.B.D)
Boeing'in Hazırladığı F/A-XX Projesinin Kavramsal İllüstrasyonu
F/A-XX 2020'lerin sonlarında F-35C ve F/A-18 Super Hornet uçaklarının yerini alması için tasarlanan altıncı nesil bir savaş projesidir. Şu anda proje hiçbir firmaya verilmemiştir. İlk olarak istenen kriterler Haziran 2008 yılında belirlenmiştir.
Öncelikle uçağın çok rollü bir hava hakimiyeti uçağı olması isteniyor. Hava-Hava saldırısı, Hava-Kara saldırısı, yakın hava desteği özelliklerine sahip olmalı. Havadan yakıt ikmali, keşif, gözetleme ve elektronik saldırı gibi yetenekleri de olmalı. Bunun yanı sıra gelişmiş sensörler, elektronik saldırı ve gelişmiş gövde malzemelerine sahip olmalı. Uçağın süperseyir yeteneğine sahip değişken hava akışına sahip bir motor kullanılması gerekli. Bunların yanı sıra insansız bir şekilde uçabilmeli ve Amerikan uçak gemilerinde kullanılabilmeli.
Bu proje 2030'lu yıllara ertelenmiştir.
Bunların haricinde Çin ve Pakistan'ın ortak geliştirdiği J-XX programı, Japonya'nın geliştirdiği F-X programı bulunmakta. Fakat bu uçaklara dair ortada hiçbir bilgi veya kavramsal çalışma bulamadım. Bu uçakların hepsi kavramsal çalışma olduğundan hepsinin özellikleri ve görünüşleri değişebilir. Bu uçakların 2030'lu yıllardan sonra kullanılması bekleniyor.
