Stefan Zweig, 1881 yılında Avusturya'da doğmuş bir yazardır. Yahudi olması ve Almanya'da çok okunması nedeniyle Hitler zamanında kitapları baş sırada yakılmaktaydı. Birçok eserinde yaşama hevesi ve isteğinden bahseden Zweig, şubat ayının sonlarına doğru 1942 yılında karısıyla birlikte Brezilya'da aldığı uyku ilaçlarıyla hayatını kaybetti.
Gel gelelim Satranç'a; Satranç, Zweig'ın hayatını kaybetmeden birkaç ay önce bitirdiği bir başyapıttır. Eserde Zweig'ın son zamanlarındaki psikolojisi ve duygu durumu çok net bir şekilde görülmektedir. Savaşa karşı tutumu ve yaşananlar Zweig'ın dünyaya ve hayata karşı olan tutumunu son derece değiştirmiştir. Satranç eserinde ise bu durumunu Dr. B karakteri fazlasıyla yansıtmıştır.
Dr. B, nazi döneminde Gestapo tarafından aylarca hiçliğe mahkum edilerek bir otel odasına kapatılmış ve psikolojik işkence edilmiş bir karakterdir. Odasında -ne kadar oda denebilirse- kafayı yiyecek duruma gelmiş, hiçlikten dolayı hiçbir şey düşünemez olmuştur. Bir gün sorgulamaya giderken bir askerin paltosunda bir kitap görmüş ve onu çalmıştır. Çaldığı kitap ise Satranç Albümüdür! Başta bunu görünce çok sinirlense de hiç yoktan iyidir diyerek kitabı baştan sonra ezberlemiş, silip süpürmüştür. Günler birbirini kovalamış ve hiçlikten kurtulmuşken tekrar hiçliğe doğru döndüğünü fark eden Dr. B günden güne delirmektedir. Bir gün odasında deli gibi sesler çıkarırken bir gardiyan ne olduğunu anlamak için odasına girer ve Dr. B adamın boğazını yakalar. Sonrasında ne yaptığını bilmeksizin bir cama çarpar ve kendini yaralar. Hastanede uyandığında doktor ona durumu açıklar ve tekrar oraya dönmemesi için Gestapoya delirdiğini söyleyeceğini anlatır. Ayrıca bir daha satranç oynamaması konusunda onu uyarır.
Bir gün Dr. B bir gemi aracılığıyla yola çıkar ve o gemide Dünya Satranç Şampiyonu'da yer almaktadır. Gemide şampiyonla maç yapan insanların maçına karışınca herkesin ilgisini çeker, çünkü Dr. B sayesinde ilk defa şampiyon berabere kalmıştır. Dr B. şampiyonla bir maç yapar ve kazanır, fakat rövanş maçı yapmaması gerektiği halde hırsına yenik düşer ve maç yapar. Şampiyon geç hamle yaparak Dr. B'nin sinirlenmesini ve tekrardan delirecek duruma gelmesini sağlar, oyun oynanırken bunun farkındadır. Dr B. her geç hamlede daha da aklını yitirir ve artık olmayacak hamleler yapmaya başlar. Gemideki diğer izleyicilerin uyarısı üzerine kendine gelir ve derhal orayı terkeder.
Kısa bir özet geçmek gerekirse hikaye bu dostlar, okuduğunuz zaman hiçliğin ne demek olduğunu anlayabiliyorsunuz aslında. Sanırım Zweig'da böyle bir hiçliğe yakalanmıştı. Özgürlüğü kısıtlanmış bir hayat sürerken ne zaman haksız yere öleceğini düşünmek ona ağır gelmeli ki böyle bir şekilde yaşamına son verdi. Verdiği başyapıtlar için kendisine sonsuz teşekkür ediyor ve huzur içinde yatmasını diliyorum.
Gel gelelim Satranç'a; Satranç, Zweig'ın hayatını kaybetmeden birkaç ay önce bitirdiği bir başyapıttır. Eserde Zweig'ın son zamanlarındaki psikolojisi ve duygu durumu çok net bir şekilde görülmektedir. Savaşa karşı tutumu ve yaşananlar Zweig'ın dünyaya ve hayata karşı olan tutumunu son derece değiştirmiştir. Satranç eserinde ise bu durumunu Dr. B karakteri fazlasıyla yansıtmıştır.
Dr. B, nazi döneminde Gestapo tarafından aylarca hiçliğe mahkum edilerek bir otel odasına kapatılmış ve psikolojik işkence edilmiş bir karakterdir. Odasında -ne kadar oda denebilirse- kafayı yiyecek duruma gelmiş, hiçlikten dolayı hiçbir şey düşünemez olmuştur. Bir gün sorgulamaya giderken bir askerin paltosunda bir kitap görmüş ve onu çalmıştır. Çaldığı kitap ise Satranç Albümüdür! Başta bunu görünce çok sinirlense de hiç yoktan iyidir diyerek kitabı baştan sonra ezberlemiş, silip süpürmüştür. Günler birbirini kovalamış ve hiçlikten kurtulmuşken tekrar hiçliğe doğru döndüğünü fark eden Dr. B günden güne delirmektedir. Bir gün odasında deli gibi sesler çıkarırken bir gardiyan ne olduğunu anlamak için odasına girer ve Dr. B adamın boğazını yakalar. Sonrasında ne yaptığını bilmeksizin bir cama çarpar ve kendini yaralar. Hastanede uyandığında doktor ona durumu açıklar ve tekrar oraya dönmemesi için Gestapoya delirdiğini söyleyeceğini anlatır. Ayrıca bir daha satranç oynamaması konusunda onu uyarır.
Bir gün Dr. B bir gemi aracılığıyla yola çıkar ve o gemide Dünya Satranç Şampiyonu'da yer almaktadır. Gemide şampiyonla maç yapan insanların maçına karışınca herkesin ilgisini çeker, çünkü Dr. B sayesinde ilk defa şampiyon berabere kalmıştır. Dr B. şampiyonla bir maç yapar ve kazanır, fakat rövanş maçı yapmaması gerektiği halde hırsına yenik düşer ve maç yapar. Şampiyon geç hamle yaparak Dr. B'nin sinirlenmesini ve tekrardan delirecek duruma gelmesini sağlar, oyun oynanırken bunun farkındadır. Dr B. her geç hamlede daha da aklını yitirir ve artık olmayacak hamleler yapmaya başlar. Gemideki diğer izleyicilerin uyarısı üzerine kendine gelir ve derhal orayı terkeder.
Kısa bir özet geçmek gerekirse hikaye bu dostlar, okuduğunuz zaman hiçliğin ne demek olduğunu anlayabiliyorsunuz aslında. Sanırım Zweig'da böyle bir hiçliğe yakalanmıştı. Özgürlüğü kısıtlanmış bir hayat sürerken ne zaman haksız yere öleceğini düşünmek ona ağır gelmeli ki böyle bir şekilde yaşamına son verdi. Verdiği başyapıtlar için kendisine sonsuz teşekkür ediyor ve huzur içinde yatmasını diliyorum.
