İyi ve kötüyü nasıl tanımlarsınız?

Toplum genelinde iyiyse iyidir. Başkasına etkisi olmadan kişisel kazanç sağlıyorsa yine iyidir. Başkasına zarar ama bir kişiye fayda sağlıyorsa iyi değildir. Bu ahlaki olarak belirli bir şey bence.
 
İyi yapılınca sana fayda sağlamalı, seni mutlu etmeli. Kötü tam tersi.
Peki faydayı nasıl ölçeceksin? Buna verdiğin cevaba göre pragmatistten objektiviste uzanan geniş bir spektrumda ahlak felsefen değişebilir.
X toplumuna göre doğru olan y toplumuna göre yanlış olur denemez. Onların kültürleri farklı. Kültürel farklılıklarla iyi-kötü veya doğru-yanlış kavramlarını çözemeyiz. Zaten bunu dinle ilişkilendirmek de saçma olur. Dinler yokken de vardı bu kavramlar. X ve y toplumlarında insan öldürmek her zaman yanlıştır. İnsan hayatı kurtarmak da her zaman doğru olandır. Bu kavramları kültürle karıştırmamak gerek. Çinliler köpek eti yiyor diye onlara yanlış yapıyorlar diyemezsiniz. Ya da Hinduların inek eti yememesi yanlış olarak değerlendirilemez. Bunlar kültürel şeyler.
Asıl doğru-yanlış kavramları toplumsal düzeni sağlamak ve insanların bir arada barış içinde yaşama olanağını veren kavramlarıdır.
X toplumuna göre kötü olan y toplumuna göre yanlış olur denebilir. Pek tabii de denir hatta. Bu gün pedofili olarak görülen olaylar bundan 200 sene önce gayet normal karşılanıyordu. Örnekler çeşitlendirilebilir.

İnsan hayatı kurtarmak her zaman doğrudur gibi bir sonuca da dinle temellendirme yapmadan varamazsın. Örneğin bir insanı kurtarmak senin çok ciddi zararına olacaksa, hayatını kötü yönde etkileyecekse neden onu kurtarmalısın? Bunu temellendirebilir misin?
 
Toplum genelinde iyiyse iyidir. Başkasına etkisi olmadan kişisel kazanç sağlıyorsa yine iyidir. Başkasına zarar ama bir kişiye fayda sağlıyorsa iyi değildir. Bu ahlaki olarak belirli bir şey bence.
Öncelikle kazancın ve kaybın objektif bir kriteri yok. Siz bir durum hakkında kişisel kazanç sağlıyor, iyidir derken ben o durumu zararlı olarak görebilirim.

Bunun haricinde ahlak felsefesini "çoğunluğun tiranlığı" üzerine kurmak çok yanlış bir şey bence. Basit bir örnek vermek gerekirse bugün toplumun çok büyük bir çoğunluğu kitap okumayı gereksiz bir şey olarak görmektedir. Acaba bu onu kötü yapar mı? Ayrıca yine toplumun çoğunluğunun ne düşündüğünü ölçmenin objektif genel-geçer bir yolu yok.
 
X toplumuna göre kötü olan y toplumuna göre yanlış olur denebilir. Pek tabii de denir hatta. Bu gün pedofili olarak görülen olaylar bundan 200 sene önce gayet normal karşılanıyordu. Örnekler çeşitlendirilebilir.
Ben kültürel farklardan bahsediyorum. Suç unsurlarından değil. Ayrıca günümüz toplumlarından bahsettim. Ona bakarsan bir dönem kız çocuklarının doğumdan sonra öldürüldüğünü de sayabiliriz. Ben bunlardan bahsetmiyorum. Bunlar günümüzde suç teşkil ediyor.
 
Ben kültürel farklardan bahsediyorum. Suç unsurlarından değil. Ayrıca günümüz toplumlarından bahsettim. Ona bakarsan bir dönem kız çocuklarının doğumdan sonra öldürüldüğünü de sayabiliriz. Ben bunlardan bahsetmiyorum. Bunlar günümüzde suç teşkil ediyor.
Ancak soruyu soran arkadaşın x ve y toplumları derken kastettiği ahlakın kişiden kişiye değişiklik göstermesi. Verdiğiniz anekdot da gerçekten güzel bir örnek buna. 600 yılındaki bir Arap'la 2020 yılındaki bir Türk arasındaki iyi ve kötü anlayışının farklılığı insanı hayrete düşürür gerçekten.
 

Yeni konular

Geri
Yukarı