Mars'ta oksijen üretildi

"Amerikan Uzay ve Havacılık İdaresi (NASA), Perseverance gezginini tıpkı Dünya'daki ağaçların yaptığı gibi, karbondioksiti oksijene dönüştürebilen bir cihazla Mars'a gönderdi. Mars Oksijen Yerinde Kaynak Kullanımı Deneyi (MOXIE) adı verilen cihaz, ilk oksijenini üretmek için Mars atmosferinden karbondioksiti çekti. Araç, bir astronotu 10 dakika sağlıklı tutmaya yetecek kadar 5,4 gram oksijen üretti ve teknolojinin Kızıl Gezegen'de çalıştığı kanıtlandı. "

Haberin devamı (Kaynakça):

Bundan asırlar önce Avrupalılar, coğrafi keşiflere başladı. Yeni kıta bulundu, dengeler büyük ölçüde değişti. Tarihi açıdan kırılma noktalarından biriydi diyebiliriz. Şimdi de benzer şeyler oluyor. Bu sefer rotamız uzay. Eğer bu fırsatı da kaçırırsak başka bir şansımız olduğunu sanmıyorum.
 
Başka ne tip problemler var? Benim aklıma en büyük sorunlardan biri olarak mesafe geliyor.
1- Giden astronotların orada uzun süre kalması gerekiyor 2 gezegenin dönüş için uygun pozisyona gelmesini beklerken. Bahsi geçen süre 1 yıldan uzun sürüyor, o kadar yaşam destek ünitesini göndermek sıkıntı.

2- Bu sıkıntıyı aşmak için bu materyalleri roketlerle önden göndermen lazım, maliyetleri çok yükseltiyor. Hata oranlarını da katlıyor.

3- Geri dönüşte Güneş'e doğru olan rotaya giriyorsun, rota düzenlemelerinde Güneş'e karşı çok daha fazla delta v ihtiyacın olacak. Bu da çok daha fazla miktarda yakıt, fazla miktarda yakıt fazladan yüksek miktarlarda ağırlık, daha fazla ağırlık demek daha büyük ve güvenilirliği düşen bir uzay aracı demek.

4- İşin insan faktöründeki psikolojik yan etkiler var, o kadar süre boyunca çok küçük kapalı alanlarda kalan insanların akıl sağlığını korumaları çok mümkün değil. 1 haftalık riskli bir ay görevi ya da aylar süren istasyon görevleri bile zorlayıcı oluyorken öteki hem daha uzun hem daha risk altındaki durumda bu daha da ciddileşecek.

5- Bütün kontrol bu psikolojik durumdan dolayı astronotlara verilemeyecek, radyo dalgalarının hızı ise ışık hızıyla sınırlı. Mesafe uzadıkça çok daha büyük ve çok daha hantal bir aracı Dünya'dan kontrol etmek çok zor ve tehlikeli olacak. Otomasyon sistemlerini geliştirmek lazım ki bu kadar yüksek maliyetli görevler ve insan hayatı söz konusuyken otomasyon hâlâ olması gereken güvenilirlik seviyesinden çok uzak.

6- İşin bütçe sorunu da var. Gereken bütçe korkunç miktarlarda olacak ve sen çoğu insanın desteğini ortadaki sorunları çözememişken alamayacaksın. Yüz milyarlarca dolarlık seri uzay görevleri çok sayıda yönetici ve politikacının koltuğunu riske atması demek.
 
1- Giden astronotların orada uzun süre kalması gerekiyor 2 gezegenin dönüş için uygun pozisyona gelmesini beklerken. Bahsi geçen süre 1 yıldan uzun sürüyor, o kadar yaşam destek ünitesini göndermek sıkıntı.

2- Bu sıkıntıyı aşmak için bu materyalleri roketlerle önden göndermen lazım, maliyetleri çok yükseltiyor. Hata oranlarını da katlıyor.

3- Geri dönüşte Güneş'e doğru olan rotaya giriyorsun, rota düzenlemelerinde Güneş'e karşı çok daha fazla delta v ihtiyacın olacak. Bu da çok daha fazla miktarda yakıt, fazla miktarda yakıt fazladan yüksek miktarlarda ağırlık, daha fazla ağırlık demek daha büyük ve güvenilirliği düşen bir gemi demek.

4- İşin insan faktöründeki psikolojik yan etkiler var, o kadar süre boyunca çok küçük kapalı alanlarda kalan insanların akıl sağlığını korumaları çok mümkün değil. 1 haftalık riskli bir ay görevi ya da aylar süren istasyon görevleri bile zorlayıcı oluyorken öteki hem daha uzun hem daha risk altındaki durumda bu daha da ciddileşecek.

5- Bütün kontrol bu psikolojik durumdan dolayı astronotlara verilemeyecek, radyo dalgalarının hızı ise ışık hızıyla sınırlı. Mesafe uzadıkça çok daha büyük ve çok daha hantal bir aracı Dünya'dan kontrol etmek çok zor ve tehlikeli olacak. Otomasyon sistemlerini geliştirmek lazım ki bu kadar yüksek maliyetli görevler ve insan hayatı söz konusuyken otomasyon hâlâ olması gereken güvenilirlik seviyesinden çok uzak.
Mars'a yapılan yolculuklar daha çok reklam gibi geliyor bana. Ay gibi daha yakında bir yer varken neden kolonize etmeye Mars'ta başlayalım ki? Tamam, Dünya'ya benzer bir çok noktası var ama aradaki mesafe çok büyük sorun.

Ay, kolonize olmasa bile madencilik yapmak için mantıklı geliyor. 10-15 dakikalık Google'da araştırdığım kadarıyla Moon Express bu konuya kafa yormuş. Üstüne Jeff Bezos gözünü uzaya dikmiş gibi. Belki o da Ay'a yatırım yapar. Elon Musk işin daha çok reklam kısmında gibi.
 
Ay gibi daha yakında bir yer varken neden kolonize etmeye Mars'ta başlayalım ki?
Ay'ın yüzeyde koruyucu özelliği neredeyse yok, atmosfer tamamen yok "denilebilir" yani tamamen göz ardı edilebilecek durumda. Orada transform edebileceğin materyaller de yok. Yerçekimi çok düşük, günlük hareketleri rahat yapamayacağın kadar düşük hem de.

Mars'ta ise kullanabileceğin materyaller var, çok seyrek de olsa atmosferi var, uygun konumlardaki yüzey ısısı çok daha müsait durumda. Dersen ki gezegen çapında transform kaç yıl sürer diye; kaç yüz/bin yıl sürer tahmin edemiyorum. :D Önce atmosferi kalınlaştırmak ve sera etkisi yapmasını sağlamak lazım, sonra oksijen miktarını artırmak lazım ki bahsi geçen hacim bunu yapmayı imkansız hale getirebilir. Üstelik manyetik kalkan Dünya'daki kadar etkin değil, bu da atmosferi korumayı zorlaştırıyor. Kısacası orada hep hantal kıyafetlerle dışarı çıkmak ve bu anlar dışında hep kapalı alanlarda yapay iklimlendirme şartlarında yaşaman gerekiyor. Peki bu süreçte bu sistemler bir kaza/gezegen şartları gibi nedenlerden dolayı devre dışı kalırsa ne olacak? Yeterli insan gücü, yeterli materyal ve yeterli güvenliği sağlamak pek mümkün değil ve öncesinden onlarca yıllık bir birikim yapman gerekiyor koloni kurulacak alanda.

Mars'a yapılan yolculuklar daha çok reklam gibi geliyor bana.
Reklam her zaman olmak zorunda, zamanında ABD/Sovyetler arasındaki uzay görevlerinin finansal kaynağı nasıl insanlara kabul ettirilebildi? :D

Ay, kolonize olmasa bile madencilik yapmak için mantıklı geliyor. 10-15 dakikalık Google'da araştırdığım kadarıyla Moon Express bu konuya kafa yormuş. Üstüne Jeff Bezos gözünü uzaya dikmiş gibi. Belki o da Ay'a yatırım yapar.
Uzay madenciliği de verimli olması için onlarca yıl daha beklememiz gereken bir konu. Sen aşırı büyük bir aracı Ay'a (ya da başka bir yere) götüreceksin, kâr sağlayabilmesi için on binlerce belki yüz binlerce tonluk materyali toplayacaksın ve bu materyalleri atmosferden geçirip yer çekimine karşı yüzeye indireceksin. Şimdiki motorlarla olabilecek bir şey değil, bu düzeyde güç için yepyeni bir motor teknolojisine ihtiyaç var. Tabii yeni bir enerji sağlama teknolojisi de gerekiyor çünkü bu ağırlıkta gerekli olan fosil tabanlı yakıtı bir yerde tutamazsın.
 
Son düzenleme:
Ay'ın yüzeyde koruyucu özelliği neredeyse yok, atmosfer tamamen yok "denilebilir" yani tamamen göz ardı edilebilecek durumda. Orada transform edebileceğin materyaller de yok. Yerçekimi çok düşük, günlük hareketleri rahat yapamayacağın kadar düşük hem de.

Mars'ta ise kullanabileceğin materyaller var, çok seyrek de olsa atmosferi var, uygun konumlardaki yüzey ısısı çok daha müsait durumda. Dersen ki gezegen çapında transform kaç yıl sürer diye; kaç yüz/bin yıl sürer tahmin edemiyorum. :D Önce atmosferi kalınlaştırmak ve sera etkisi yapmasını sağlamak lazım, sonra oksijen miktarını artırmak lazım ki bahsi geçen hacim bunu yapmayı imkansız hale getirebilir. Üstelik manyetik kalkan Dünya'daki kadar etkin değil, bu da atmosferi korumayı zorlaştırıyor. Kısacası orada hep hantal kıyafetlerle dışarı çıkmak ve bu anlar dışında hep kapalı alanlarda yapay iklimlendirme şartlarında yaşaman gerekiyor. Peki bu süreçte bu sistemler bir kaza/gezegen şartları gibi nedenlerden dolayı devre dışı kalırsa ne olacak? Yeterli insan gücü, yeterli materyal ve yeterli güvenliği sağlamak pek mümkün değil ve öncesinden onlarca yıllık bir birikim yapman gerekiyor koloni kurulacak alanda.


Reklam her zaman olmak zorunda, zamanında ABD/Sovyetler arasındaki uzay görevlerinin finansal kaynağı nasıl insanlara kabul ettirilebildi? :D


Uzay madenciliği de verimli olması için onlarca yıl daha beklememiz gereken bir konu. Sen aşırı büyük bir aracı Ay'a götüreceksin, kâr sağlayabilmesi için on binlerce belki yüz binlerce tonluk materyali toplayacaksın ve bu materyalleri atmosferden geçirip yer çekimine karşı yüzeye indireceksin. Şimdiki motorlarla olabilecek bir şey değil, bu düzeyde güç için yepyeni bir motor teknolojisine ihtiyaç var. Tabii yeni bir enerji sağlama teknolojisi de gerekiyor çünkü bu ağırlık gerekli olan fosil yakıtı bir yerde tutamazsın.
Bu ufak sohbetten çıkardığım sonuç, daha kırk fırın ekmek yememiz gerektiği. Şimdilik yaptığımız şeyler ise neler yapabildiğimizi görmek, yatırımcıların ve devletlerin dikkatini çekip desteğini güçlendirmesini istemek bir nevi. Teşekkürler.
 
Bu ufak sohbetten çıkardığım sonuç, daha kırk fırın ekmek yememiz gerektiği.
Aynen öyle. Koloni kurmadan önce çok uzun süreler insanlı görevlerle tecrübe kazanılması lazım. Madencilik gibi şeyler için de yepyeni teknolojileri icat etmemiz gerekiyor. Basit bir roketi bile yüzeye sağ salim indirebilmek için yerçekimine karşı kullanmamız gereken yakıt miktarı tonlarken, madenlerle birlikte on/yüz binlerce tonluk bir aracı yerçekimine karşı indirmek için ne kadar yakıt ve motor gücü gerekir düşün. :D
 
1- Giden astronotların orada uzun süre kalması gerekiyor 2 gezegenin dönüş için uygun pozisyona gelmesini beklerken. Bahsi geçen süre 1 yıldan uzun sürüyor, o kadar yaşam destek ünitesini göndermek sıkıntı.

2- Bu sıkıntıyı aşmak için bu materyalleri roketlerle önden göndermen lazım, maliyetleri çok yükseltiyor. Hata oranlarını da katlıyor.

3- Geri dönüşte Güneş'e doğru olan rotaya giriyorsun, rota düzenlemelerinde Güneş'e karşı çok daha fazla delta v ihtiyacın olacak. Bu da çok daha fazla miktarda yakıt, fazla miktarda yakıt fazladan yüksek miktarlarda ağırlık, daha fazla ağırlık demek daha büyük ve güvenilirliği düşen bir uzay aracı demek.

4- İşin insan faktöründeki psikolojik yan etkiler var, o kadar süre boyunca çok küçük kapalı alanlarda kalan insanların akıl sağlığını korumaları çok mümkün değil. 1 haftalık riskli bir ay görevi ya da aylar süren istasyon görevleri bile zorlayıcı oluyorken öteki hem daha uzun hem daha risk altındaki durumda bu daha da ciddileşecek.

5- Bütün kontrol bu psikolojik durumdan dolayı astronotlara verilemeyecek, radyo dalgalarının hızı ise ışık hızıyla sınırlı. Mesafe uzadıkça çok daha büyük ve çok daha hantal bir aracı Dünya'dan kontrol etmek çok zor ve tehlikeli olacak. Otomasyon sistemlerini geliştirmek lazım ki bu kadar yüksek maliyetli görevler ve insan hayatı söz konusuyken otomasyon hâlâ olması gereken güvenilirlik seviyesinden çok uzak.

6- İşin bütçe sorunu da var. Gereken bütçe korkunç miktarlarda olacak ve sen çoğu insanın desteğini ortadaki sorunları çözememişken alamayacaksın. Yüz milyarlarca dolarlık seri uzay görevleri çok sayıda yönetici ve politikacının koltuğunu riske atması demek.
Aya bir üs ve büyük bir rampa kursak. Dünyadan çok az bir yakıtla ilk aya çıkılsa, daha sonra ay üssündeki ekipler rokete yükleme yapsa. Ay'ın yer çekimi daha az olduğu için dünyanın yerçekiminden kurtulmak için kullandığımız yakıtın %30-40'ından tasarruf edilir. Daha sonra marsın yörüngesine bir uzay istasyonu yapılsa, marsa gidecek ekipler kocaman gemiyi marsa indirmek yerine ufak bir modül ile indirip, tekrar aynı uzay istasyonuna çıksa. Bu sayede hem yakıttan, hemde erzak yükünden tasarruf edilir. Eleştiriye açık bir düşüncedir.
 

Yeni konular

Geri
Yukarı