Barış Can KURT
Hectopat
Daha fazla
- Cinsiyet
- Erkek
- Meslek
- Öğrenci
Önemli Not: Makale alıntı olmakla birlikte tarafımca yeniden düzenlenmiştir. Yardımcı linkler, konuyu bütünlemeleri sebebiyle kaldırılmamıştır.
Bu yazıda UFO'lardan ve uzaylılardan bahsedeceğiz ancak Roswell Olayı, USO, Phoenix Işıkları, 51. Bölge, Uzaylı İmplantlar, Kaçırılma Olayları, Ekin Çemberleri, Sanat Eserlerinde UFO’lar, Mavi Kitap Projesi ve Nazi Teknolojisi gibi konuları ele almayacağız çünkü onlar ayrı olarak incelenmesi gereken konulardır.
Yazımıza devam etmeden evvel birkaç şey de belirtmek isteriz. Biz dahil, hiçbir ciddi bilim insanı ve SETI (Dünya Dışı Akıllı Yaşam Araştırması), NASA (Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi) ve ESA (Avrupa Uzay Ajansı) gibi ciddi araştırma merkezleri UFO'ların var olduklarını tespit edememiştir. Var olduklarını iddia edenlerin ise kanıtlama gibi bir sorumluluğu bulunmaktadır (Bu "Onus Probandi" olarak bilinmektedir, yani ispat yükü iddia sahibine aittir).
Bütün bunlarla beraber bir de şunları bilmeniz gerekecektir:
1- Dünya-dışı akıllı yaşamın var olması, UFO'ların var olduğu anlamına gelmez.
2- UFO'ların var olmayışı, Dünya-dışı akıllı yaşamın var olmadığı anlamına gelmez.
Özetle "UFO'lar gerçek midir?" ve "Evrende yalnız mıyız?" birbiriyle ilişkili olan iki ayrı sorudur. Doğrusu, evrende yalnız olup olmadığımızı sorarken, biz insanlar gibi düşünen, teknolojiye sahip olan ve evreni araştırabilen "canlılardan" söz ediyoruz. Canlılar ve cansız şeyler aynı maddelerden oluştukları için aslında böyle kavramlar yoktur (Bakınız) bu sebeple başka gezegenlerde yaşamı ararken belki de neyi arayacağımızı bilemeyebiliriz ama yine de bu konuya burada değinmeyeceğiz. Bu yazımızda odaklanacağımız ana konu "UFO"lardır, dünya-dışındaki yaşam değil.
UFO'nun açılımı: ''Unidentified Flying Objects'' (Tanımlanmamış Uçan Cisimler). Bazıları ''tanımlanmamış'' yerine ''tanımlanamayan'' kelimesini kullanır ancak gördüğümüz bazı UFO'ları daha sonra tanımlayabildiğimiz için ''tanımlanmamış'' kelimesini kullanmayı tercih ediyoruz. Gökyüzünde ne olduğunu bilmediğiniz bir cisim gördüğünüz zaman ona UFO demenizde bir sakınca yoktur ancak toplumda birçok kişi UFO kelimesini daha çok ''Uzaylıların Uçan Aracı'' anlamına gelecek şekilde kullanmaktadır. Halbuki belirttiğimiz gibi aslında UFO sözcüğü, gökyüzünde bulunan ve imkan yoksunluğundan ya da bilgisizlikten ötürü tanımlanamayan / tanımlanamamış her cisim için geçerlidir.
Birçoğumuz bulut çeşitlerini ve gök olaylarını detaylarıyla bilmediğimizden yukarıya baktığımızda bir sürü şeyi tanımlamakla zorlanabiliriz, ancak bir meteorolog ya da bir astronom için bunların birçoğu açıklanabilir şeylerdir. Eğer dikkat ederseniz UFO gördüklerini iddia edenlerin büyük bir kısmı nadiren gökyüzüne bakan ve gök olaylarından anlayan bir uzman kadar bilgiye sahip olmayan vatandaşlardır. İşte bu yüzden internet ortamında binlerce fotoğraf ve video yayınlanmaktadır. Uzay araştırma merkezlerine bu fotoğraflar ve videolar gönderildiğinde, ortalama olarak %95'i ya sahte ya da tanımlanabilir bir şey olduğu ortaya çıkmaktadır. Bazıları havada bulunan kağıt, poşet, böcek, kuş, uçak, balon, uzaktan kumandalı oyuncak, kamera lens parlaması ya da lens kiri gibi şeyler olmaktadır. Daha uzun bir listeyi bu yazının en sonuna göz atabilmeniz için ekledik. İnsanları en çok kandıran UFO görüntüsü ise "Lenticular" bulutlarıdır, çünkü şekilleri dairesel olduğundan bir UFO izlenimini vermektedir.
UFO kelimesinin de yukarıda ne olduğunu açıkladık ancak bu yazı boyunca toplumda anlaşıldığı şekliyle kullanacağız. "Uzaylılar" kelimesi de yanlış anlaşılmaktadır çünkü hangi açıdan bakarsanız bakın, bizler de ve bu Dünya'da var olan tüm canlılar da birer uzaylıdır. Toplumda ise daha çok ''Dünya Dışında Yaşayan Akıllı Varlıklar'' olarak kullanılmaktadır ancak zeka konusunu farklı şekillerde yorumlayabileceğimiz için biz buna ''Dünya Dışı Yaşam'' demeyi tercih ediyoruz. Her ne kadar bizler de birer uzaylı olsak da, bu yazı boyunca Uzaylı kelimesini kullandığımızda ''Dünya Dışı Yaşamı'' kastettiğimizi varsayın.
UFO Dosyalarını Açıklayan Ülkeler
"İngiltere UFO dosyalarını açıkladı!" gibi haberler duyuyoruz. Az önce açıkladığımız gibi burada UFO kelimesi yanlış anlaşılmıştır çünkü kastedilen UFO dosyaları ne olduğu anlaşılmamış göksel fenomenlerdir ancak bazı insanlar bunu hükümetler tarafından gizlenip daha sonra ortaya çıkarılan UFO (yani Uzaylıların Uçan Aracı) kanıtları olarak görmektedir. Yapılan araştırmalarda bu açıklanamayan şeylerin bazen bir şimşek ya da bir meteoroloji balonu olduğu öğrenilir. Kısacası ne zaman bir UFO dosyası ortaya çıksa ya da açıklanamazsa, bu içinde yeşil cücelerin yaşadığı dairesel bir aracın olduğu anlamına gelmemektedir. Bazı insanlar UFO'ların hükumet tarafından gizlendiğini düşünebilir, ancak UFO görmeyen bir sürü amatör astronomu da göz önünde bulundurmalıyız.
Uzak Mesafe Ve Zaman Problemi
"Nereden geliyorlar, neden geliyorlar, nasıl geliyorlar?" Bunlar gibi bir sürü soru sorabiliriz. Araçların şekli nedir, hangi malzemeden yapılmıştır ve seyahat etmek için ne tür yakıt kullanılmaktadır gibi konuları şimdilik bir kenara koyalım. Işık hızının saniyede 299,792,458 metre olduğunu biliyoruz. Peki astronomide uzak mesafeleri ölçmek için kullanılan 1 ışık yılı ne kadardır? Hesabı yaparsak bu mesafenin 9461 milyar kilometre olduğunu görüyoruz. Aynı zamanda 3.26 ışık yılına denk gelen 1 parsek gibi bir ölçüm de vardır, ama biz yine de ışık yılı üzerinden konumuza devam edelim. Güneşimiz bir yıldızdır ve ışığı bize 8,3 dakikada varır. Güneşimize en yakın yıldız olan "Proksima Centauri" de 4,2 ışık yılı uzaklıktadır. Eğer ışık hızında giden bir aracımız olsaydı ve Samanyolu Galaksisi'nin bir ucundan diğer ucuna kadar gitmek isteseydik, yaklaşık olarak 100,000 yıl boyunca seyahat etmek zorunda kalırdık. Eğer komşu galaksimiz olan "Andromeda Galaksisine" gitmek isteseydik, bu yolculuk da 2,5 milyon yıl sürerdi! Eğer galaksimizdeki yüz milyarlarca yıldızın olduğunu ve evrende 100 milyarın üzerinde galaksinin var olduğunu düşünürsek, evrenin ne kadar da büyük bir yer olduğunu hayal etmekte zorlanırdık. Eğer elinde çok güçlü bir teleskop ile 100 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan bir uzaylı gezegenimizi seyrediyorsa, şu an bizi değil dinozorları izliyordur çünkü dinozorların zamanından kalan ışık o uzaylının gözlerine 100 milyon yıl sonra ulaşmıştır.
Tabi bu bilgi bile bizlere evrende yalnız olmadığımızı düşünmemiz için yeterli bir sebeptir ancak unutmamalıyız ki her ne kadar var olduklarına dair olasılıkların yüksek olduğunu düşünsek de, somut kanıtlara ihtiyaç duymaktayız. Belki bizim gibi medeniyetler kuran varlıklar da yaşamış olabilir ve aradaki mesafe ve zaman farkından dolayı da hiçbir zaman onlardan haberdar olamayacağız. Belki de oralarda bir yerlerde canlılığın oluştuğu ancak bakteriyel düzeyden öteye gidemediği gezegenler de bulunuyor olabilir (ki bunlar da "Uzaylı" ya da "Dünya Dışı Yaşam" olarak tanımlanmaktadır; her ne kadar hayal gücümüze pek hitap etmeseler de). Bunlardan emin olamayız, ancak her ne kadar evren büyük olsa da ve bu her ne kadar başka varlıkların da var olabileceğini gösterse de, bu diğer varlıkların bizleri bulma olasılığının düşük olduğunu gösterir. Özellikle birbirinden uzaklaşan galaksiler ve giderek hızlanan bir evren varken bu olasılık daha da azalmaktadır. Sadece gezegenimiz bile bizlere büyük gelirken, başkalarının bizleri tespit etmesi zordur ama imkansız değildir.
Radyo sinyalleri her zaman bir yerlerde akıllı varlıkların yaşadığını göstermez. Aynı zamanda bizim de birer canlı olduğumuzu ve akıllı olduğumuzu anlayabilmeleri de ayrı bir meseledir. Unutmayın ki "canlı" ve "cansız" olan şeylerin arasında bir fark yoktur. Üstelik zeka konusu da tartışmalı bir konudur. Bizler karıncalara bakıp da bizde teknolojik üstünlüğün olduğunu düşünsek de, bizden çok daha ileri bir varlık için biz de bahsi geçen karınca ile aynı konumda olabiliriz. Ayrıca bizden daha ileri bir varlığın bizleri ziyaret etmesi de Stephen Hawking gibi dünyaca ünlü bilim insanlarını da endişelendiriyor çünkü insanlık tarihine baktığımız zaman birbirimize yaşattığımız faciaları göz önünde bulundurarak, bizden daha gelişmiş bir varlığın bizleri sömürmeyeceğini bilemeyiz. Hazır radyo sinyallerinden de bahsetmişken, alttaki resim radyo sinyallerimizin ulaştığı noktayı göstermektedir ve gördüğünüz gibi bu galaksimizde oldukça küçük bir alanı kaplamaktadır (yaklaşık olarak 200 ışık yılı) bu sebeple bu şekilde de uzaylıları aramak için umutlu olsak da, aranacak daha bir sürü yer bulunmaktadır -ünlü Astrofizikçi Neil deGrasse Tyson’ın da belirttiği gibi- "... okyanusa gidip de bir bardak suyu inceledikten sonra balinaların olmadığını söylemek pek de mantıklı değildir."
Bizler başka canlılar ararken ve başka canlılar da bizleri ararken, birbirimizi neredeyse hiç tanımlayamayacak halde bile olabiliriz. İşte bu yüzden insanımsı formundaki uzaylıların olduğu fikri gözümüzde pek olası görünmüyor, çünkü her gezegende yaşama koşulları farklı olmaktadır ve bu koşullar sabit değil değişkendir. Bu insansı görünümüne sahip uzaylı görünümü hayali daha çok Hollywood filmlerinin bize verdiği fikirlerden kaynaklanmaktadır. Aynı zamanda bilim-kurgu filmlerinde bizim gibi konuşan, bizim gibi medeniyetler kuran, bizim gibi teknolojiyi bilen, bizim gibi duygu ve düşüncelere sahip olan uzaylıların olduğu gösteriliyor ve bunlar her ne kadar sadece birer film olsalar da, insanların uzaylılar hakkında hatalı düşünmelerine yol açabiliyor. Fakat böyle bir şeyin imkansız olduğunu da söylemiyoruz, sadece bu kadar basit düşünülmemesi gerektiğini vurgulamaya çalışıyoruz. Şunu da unutmayınız ki bizler Dünya’nın çekimine bağlı canlılarız ve gidip Mars gezegeninde yaşadığımız zaman oranın çekimine uyumlu bir hale geliriz fakat Dünya’ya döndüğümüz zaman tekrardan uyum sağlayabilmemiz bazıları için olanaksız görünmektedir, bu yüzden uzak ya da yakın bile olsa farklı bir çekime ait bir gezegenden gelen uzaylıların da gezegenimiz üzerinde rahat bir şekilde gezinebileceklerini de söyleyemeyiz.
Bazı insanlar uzaylıların solucan delikleri, warp drive ve ışınlanma ile gelebileceklerini düşünmektedir ancak bu yollarla da seyahat edebildiklerini düşünsek bile, bu kadar büyük bir evrende bizleri bulmaları yine de çok küçük bir olasılıktır. Kaldı ki, böyle bir seyahatin mümkün olduğundan bile henüz emin değiliz.
Eski İnsanları da Ziyaret Ettikleri Söylenir
Eski insanları ziyaret ettiklerini düşünenler de var ve bu konu ''Antik Uzaylılar'' (Ancient Aliens, Ancient Astronauts) olarak bilinmektedir (Bakınız). Bu tarz iddiaları daha çok Erich von Daniken ve Giorgio A. Tsoukalos gibi kişilerden duymaktayız ancak kanıt olarak ileri sürdükleri şeyler maalesef bazı açılardan yetersiz ya da hatalıdır. History Channel'in yayınladığı Ancient Aliens(Antik Uzaylılar) televizyon serisinde bir sürü iddiaya rastlamaktayız. Bu seride yer alan iddiaları çürüten videolar da (Bakınız) karşılıklı olarak hazırlanmıştır.
Bizden çok daha ileri bir teknolojiye sahip varlıkların kendileri için bir faydası olmadığı halde taştan yapılar inşa etmeleri bizleri ikna etmek için yeterli değildir. Eğer bizleri gerçekten ziyaret ettiyseler de, arkeolojik çalışmalarda sağlam kanıtların elde edilmesini beklerdik. İnsanlar tarafından yapılması imkansız olarak görülen bazı şeyleri alıp uzaylıların varlığını kanıtlamaya çalışan bu insanlar insanların potansiyelini küçümsemektedirler. Üstelik arkeoloji alanında uzman olmayan bu kişilerin çoğu hatalı bilgiler vermektedir. Neyse ki bazı arkeologlar da bu tarz iddialara karşı sessiz kalmamıştır. (Bakınız)
Garip Olan Her Zaman Gözlenen Değil, Gözlemcidir
Genel olarak şu tarz iddialarla karşı karşıya geliyoruz:
1- Sessizce Farklı Şekilde Uçanlar: "Gökyüzünde birkaç cisim gördüm. Farklı şekillerde uçuyordu ve parlaktı. Hiç ses yoktu ve ne olduğunu bir türlü anlayamadım."
2- Sonradan Farkedilenler: "Öylesine fotoğraf çekiyordum, sonra eve gidince ve bilgisayarıma yükleyip çektiklerime bakınca gökyüzünde garip bir cisim gördüm."
3- Parlak Olanlar: "Gece geç bir saatte bir türlü anlam veremediğim parlak bir cisim vardı, öylece duruyordu."
Yazının en başında söylediğimiz gibi, tanımlayamadığımız bir şey onun uzaylılar tarafından kullanılan bir araç olduğu anlamına gelmez. Bu tarz olaylar her ne kadar UFO dosyalarına kaydedilse de, bizleri ziyaret eden uzaylıların var olduğunu göstermez. "Ben gördüm!" demek maalesef bir şeyin var olduğunu göstermek için yeterli değildir, hele ki görgü şahitlerin bile hatalı olabileceğini gösteren araştırmalar varken ve olay yerinde neler olduğu ya da suçluların kimler olduğu tam anlaşılamazken (Bakınız), birilerin gökyüzünde uçan bir daire görüp görmediğini ve bunun uzaylılar olup olmadığını emin bir şekilde söyleyemeyiz. "Birçok insan gördü!" argümanı da ''Çoğunluğa Başvurma'' (Argumentum ad Populum) olarak bilinir ve her zaman geçerli bir argüman değildir. (Bakınız, Bakınız, Bakınız & Bakınız)
Phoenix Işıkları
Birçoğumuz dünya dışında başka varlıkların da var olabileceğini düşünmektedir ancak UFO konusunda bilim camiası var olduklarını söyleyemez çünkü yeterli sayıda kanıta sahip değiliz (hatta Dünya Dışı Yaşam'a ait henüz gerçekten çok az sayıda ve oldukça dolaylı kanıtlarımız bulunuyor). Maalesef UFO'ları ciddi bir şekilde araştıranların dışında bunu bir hobi gibi gören ve eleştirisel düşünmeyen ufologlarla karşılaşmaktayız, bu yüzden "Ufoloji" bir bilim dalı değildir ve maalesef bu kafa yapısıyla da asla olamayacaktır.
Kısaca, gökyüzünde gördüğünüz her cismi UFO olarak nitelendirebilirsiniz; ancak bu tanımın aslında uzaylı gördüğünüz anlamına gelmediğini, sadece var olan durumunuz ve bilginizin gördüğünüz cismi tanımlayamayacak düzeyde olduğunu anlamanız gerekmektedir. Biz de, Evrim Ağacı ekibi olarak, içtenlikle ve sağduyumuzla oralarda bir yerlerde dünya-dışı yaşamın olduğunu düşünüyoruz. Ancak Dünya üzerinde gördüğünüz tanımlanamayan hiçbir cismin uzaylı araçları olduğunu kabul etmiyoruz ve bunun tamamiyle ispatsız olduğunu biliyoruz. Öte yandan, bugüne kadar internet ve medyada görülen "uzaylı ameliyatları", "düzen UFO parçaları" vs. gibi haberlerin her seferinde safsata olduklarının ispatlandığını da biliyoruz (ki bunları en yukarıda verdiğimiz yazımızda ele almaktayız).
Bu haberlerin peşinde koşanların amaçları nedir bilemiyoruz. Tıpkı toplumsal, biyolojik ve fiziksel mitleri yaymaktan garip bir keyif alan internet kullanıcıları gibi, toplum üzerinde histerik bir korku yaratmak isteyen UFO sevdalıları da gözleri dönmüş bir biçimde uzaylı istilası altında olduğumuzu düşünmekten keyif almaktadırlar. Bunlar, akıllarında kurdukları safsata, saçmalık ve yalanlara öylesine inanmaktadırlar ki, hükümetlerin "toplumsal korku ve endişe" yaratmamak adına verileri gizlediğini iddia edecek kadar kendilerinden geçmişlerdir. Çok ufak ve çoğunlukla asılsız ya da sanılandan tamamen alakasız veri parçalarından, çok kapsamlı çıkarımlar yaparak hayallerindeki evreni insanlara empoze etme merakındadırlar.
Hayır, gökyüzünde gördüğünüz cisimler %100'e yakın bir ihtimalle (yakın ama tam %100 değil) uzay gemisi değildir! Üstelik, uzaylıların oralarda bir yerlerde var olma ihtimalleri de, onların bizimkine benzer teknolojilerle buraya ulaşacakları anlamına da gelmemektedir. Benzer şekilde, uzaylıların varlığı, aklımıza hemen Hollywood filmlerini de getirmemelidir. Evren'in bir başka köşesinde mikroskobik bir canlı bulmak bile, bilim camiasını akıl almaz derecede heyecanlandırırdı. Böylesine büyük bir heyecanın ve rekabetin olduğu bir bilim sahasında, "toplumsal korku" yaratmamak adına verilerin gizlendiğini iddia etmek, kelimenin tam anlamıyla hayalperestliktir.
Carl Sagan, kitaplarında bu konulara detaylıca değinmiş ve kurucusu olduğu SETI'den birçok değerli veri sunmuştur. NASA'nın, UFO ihbarlarından sorumlu kurum olduğunu çok hoş bir dille anlatmış ve 1960'lardan bu yana NASA'nın aldığı 1 milyonun üzerinde UFO (daha doğrusu, halkın anladığı açıdan "uzay gemisi") iddiasının 1 tanesinin bile düşünüldüğü gibi çıkmadığını anlatmaktadır. Kendisi de, birçok diğer kişiden çok daha fazla bu işin içinden biri olarak, insanların UFO ve gizemli evren merakını ustaca anlatmaktadır. Meraklısı, kendisinin The Demon-Haunted World: Science As A Candle In The Dark (Karanlık Bir Dünyada Bilimin Mum Işığı) gibi kitaplarını okumalıdır.
Artık "UFO" Olmayan Cisimler
Bilim insanları UFO iddiaları konusunda o kadar deneyim edinmişlerdir ki, artık detaylı olasılık haritaları çıkarmak ve listeler hazırlamak mümkündür. Biz de, köşebaşınızda bulunması amacıyla böyle bir listeyi sizlerle paylaşacağız. Bakalım gökte gördüğünüz ve uzay aracı olduğunu düşündüğünüz cisimler, muhtemel olarak nelerdir?
1- Üst Atmosfer
"Uçan dairelere inanmıyor musun?" diye soruyorlar bana. "Telepatiye inanmıyor musun, ya da antik uzaylılara, ya da bermuda şeytan üçgenine, ya da ölümden sonraki hayata?" Hayır, diye cevap veriyorum. Hayır, hayır, hayır, hayır ve gene hayır. Yakın bir zamanda birisi umutsuzluk içinde gideremediği olumsuzluğuyla dualar ederek üzerime gelip patladı: "Hiçbir şeye inanmıyor musun?" Evet diye cevap verdim, ben kanıta inanırım. Ben birbirinden bağımsız gözlemler tarafından doğrulanan gözlemlere, ölçümlere ve mantıklı düşünmeye inanırım. Ne kadar çılgınca ve saçma olursa olsun kanıtı olan her şeye inanırım. Ama bir şey ne kadar çılgınca ve saçma ise, o zaman daha sağlam ve somut kanıtın olması gerekir.
Ana Kaynak: * Aysel Acar, Evrim Ağacı, "UFO'ların Bilimsel Analizi"
@Recep Baltaş, ilginizi çekecek bir makale olduğunu düşünüyorum. Açtığınız Uzaylılar neden bizimle iletişim kurmuyor? konusu ile doğrudan ilişkili.
Diğer Kaynaklar Ve İleri Okuma:
Bu yazıda UFO'lardan ve uzaylılardan bahsedeceğiz ancak Roswell Olayı, USO, Phoenix Işıkları, 51. Bölge, Uzaylı İmplantlar, Kaçırılma Olayları, Ekin Çemberleri, Sanat Eserlerinde UFO’lar, Mavi Kitap Projesi ve Nazi Teknolojisi gibi konuları ele almayacağız çünkü onlar ayrı olarak incelenmesi gereken konulardır.
Yazımıza devam etmeden evvel birkaç şey de belirtmek isteriz. Biz dahil, hiçbir ciddi bilim insanı ve SETI (Dünya Dışı Akıllı Yaşam Araştırması), NASA (Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi) ve ESA (Avrupa Uzay Ajansı) gibi ciddi araştırma merkezleri UFO'ların var olduklarını tespit edememiştir. Var olduklarını iddia edenlerin ise kanıtlama gibi bir sorumluluğu bulunmaktadır (Bu "Onus Probandi" olarak bilinmektedir, yani ispat yükü iddia sahibine aittir).
Bütün bunlarla beraber bir de şunları bilmeniz gerekecektir:
1- Dünya-dışı akıllı yaşamın var olması, UFO'ların var olduğu anlamına gelmez.
2- UFO'ların var olmayışı, Dünya-dışı akıllı yaşamın var olmadığı anlamına gelmez.
Özetle "UFO'lar gerçek midir?" ve "Evrende yalnız mıyız?" birbiriyle ilişkili olan iki ayrı sorudur. Doğrusu, evrende yalnız olup olmadığımızı sorarken, biz insanlar gibi düşünen, teknolojiye sahip olan ve evreni araştırabilen "canlılardan" söz ediyoruz. Canlılar ve cansız şeyler aynı maddelerden oluştukları için aslında böyle kavramlar yoktur (Bakınız) bu sebeple başka gezegenlerde yaşamı ararken belki de neyi arayacağımızı bilemeyebiliriz ama yine de bu konuya burada değinmeyeceğiz. Bu yazımızda odaklanacağımız ana konu "UFO"lardır, dünya-dışındaki yaşam değil.
UFO'nun açılımı: ''Unidentified Flying Objects'' (Tanımlanmamış Uçan Cisimler). Bazıları ''tanımlanmamış'' yerine ''tanımlanamayan'' kelimesini kullanır ancak gördüğümüz bazı UFO'ları daha sonra tanımlayabildiğimiz için ''tanımlanmamış'' kelimesini kullanmayı tercih ediyoruz. Gökyüzünde ne olduğunu bilmediğiniz bir cisim gördüğünüz zaman ona UFO demenizde bir sakınca yoktur ancak toplumda birçok kişi UFO kelimesini daha çok ''Uzaylıların Uçan Aracı'' anlamına gelecek şekilde kullanmaktadır. Halbuki belirttiğimiz gibi aslında UFO sözcüğü, gökyüzünde bulunan ve imkan yoksunluğundan ya da bilgisizlikten ötürü tanımlanamayan / tanımlanamamış her cisim için geçerlidir.
Birçoğumuz bulut çeşitlerini ve gök olaylarını detaylarıyla bilmediğimizden yukarıya baktığımızda bir sürü şeyi tanımlamakla zorlanabiliriz, ancak bir meteorolog ya da bir astronom için bunların birçoğu açıklanabilir şeylerdir. Eğer dikkat ederseniz UFO gördüklerini iddia edenlerin büyük bir kısmı nadiren gökyüzüne bakan ve gök olaylarından anlayan bir uzman kadar bilgiye sahip olmayan vatandaşlardır. İşte bu yüzden internet ortamında binlerce fotoğraf ve video yayınlanmaktadır. Uzay araştırma merkezlerine bu fotoğraflar ve videolar gönderildiğinde, ortalama olarak %95'i ya sahte ya da tanımlanabilir bir şey olduğu ortaya çıkmaktadır. Bazıları havada bulunan kağıt, poşet, böcek, kuş, uçak, balon, uzaktan kumandalı oyuncak, kamera lens parlaması ya da lens kiri gibi şeyler olmaktadır. Daha uzun bir listeyi bu yazının en sonuna göz atabilmeniz için ekledik. İnsanları en çok kandıran UFO görüntüsü ise "Lenticular" bulutlarıdır, çünkü şekilleri dairesel olduğundan bir UFO izlenimini vermektedir.
UFO kelimesinin de yukarıda ne olduğunu açıkladık ancak bu yazı boyunca toplumda anlaşıldığı şekliyle kullanacağız. "Uzaylılar" kelimesi de yanlış anlaşılmaktadır çünkü hangi açıdan bakarsanız bakın, bizler de ve bu Dünya'da var olan tüm canlılar da birer uzaylıdır. Toplumda ise daha çok ''Dünya Dışında Yaşayan Akıllı Varlıklar'' olarak kullanılmaktadır ancak zeka konusunu farklı şekillerde yorumlayabileceğimiz için biz buna ''Dünya Dışı Yaşam'' demeyi tercih ediyoruz. Her ne kadar bizler de birer uzaylı olsak da, bu yazı boyunca Uzaylı kelimesini kullandığımızda ''Dünya Dışı Yaşamı'' kastettiğimizi varsayın.
UFO Dosyalarını Açıklayan Ülkeler
"İngiltere UFO dosyalarını açıkladı!" gibi haberler duyuyoruz. Az önce açıkladığımız gibi burada UFO kelimesi yanlış anlaşılmıştır çünkü kastedilen UFO dosyaları ne olduğu anlaşılmamış göksel fenomenlerdir ancak bazı insanlar bunu hükümetler tarafından gizlenip daha sonra ortaya çıkarılan UFO (yani Uzaylıların Uçan Aracı) kanıtları olarak görmektedir. Yapılan araştırmalarda bu açıklanamayan şeylerin bazen bir şimşek ya da bir meteoroloji balonu olduğu öğrenilir. Kısacası ne zaman bir UFO dosyası ortaya çıksa ya da açıklanamazsa, bu içinde yeşil cücelerin yaşadığı dairesel bir aracın olduğu anlamına gelmemektedir. Bazı insanlar UFO'ların hükumet tarafından gizlendiğini düşünebilir, ancak UFO görmeyen bir sürü amatör astronomu da göz önünde bulundurmalıyız.
Uzak Mesafe Ve Zaman Problemi
"Nereden geliyorlar, neden geliyorlar, nasıl geliyorlar?" Bunlar gibi bir sürü soru sorabiliriz. Araçların şekli nedir, hangi malzemeden yapılmıştır ve seyahat etmek için ne tür yakıt kullanılmaktadır gibi konuları şimdilik bir kenara koyalım. Işık hızının saniyede 299,792,458 metre olduğunu biliyoruz. Peki astronomide uzak mesafeleri ölçmek için kullanılan 1 ışık yılı ne kadardır? Hesabı yaparsak bu mesafenin 9461 milyar kilometre olduğunu görüyoruz. Aynı zamanda 3.26 ışık yılına denk gelen 1 parsek gibi bir ölçüm de vardır, ama biz yine de ışık yılı üzerinden konumuza devam edelim. Güneşimiz bir yıldızdır ve ışığı bize 8,3 dakikada varır. Güneşimize en yakın yıldız olan "Proksima Centauri" de 4,2 ışık yılı uzaklıktadır. Eğer ışık hızında giden bir aracımız olsaydı ve Samanyolu Galaksisi'nin bir ucundan diğer ucuna kadar gitmek isteseydik, yaklaşık olarak 100,000 yıl boyunca seyahat etmek zorunda kalırdık. Eğer komşu galaksimiz olan "Andromeda Galaksisine" gitmek isteseydik, bu yolculuk da 2,5 milyon yıl sürerdi! Eğer galaksimizdeki yüz milyarlarca yıldızın olduğunu ve evrende 100 milyarın üzerinde galaksinin var olduğunu düşünürsek, evrenin ne kadar da büyük bir yer olduğunu hayal etmekte zorlanırdık. Eğer elinde çok güçlü bir teleskop ile 100 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan bir uzaylı gezegenimizi seyrediyorsa, şu an bizi değil dinozorları izliyordur çünkü dinozorların zamanından kalan ışık o uzaylının gözlerine 100 milyon yıl sonra ulaşmıştır.
Tabi bu bilgi bile bizlere evrende yalnız olmadığımızı düşünmemiz için yeterli bir sebeptir ancak unutmamalıyız ki her ne kadar var olduklarına dair olasılıkların yüksek olduğunu düşünsek de, somut kanıtlara ihtiyaç duymaktayız. Belki bizim gibi medeniyetler kuran varlıklar da yaşamış olabilir ve aradaki mesafe ve zaman farkından dolayı da hiçbir zaman onlardan haberdar olamayacağız. Belki de oralarda bir yerlerde canlılığın oluştuğu ancak bakteriyel düzeyden öteye gidemediği gezegenler de bulunuyor olabilir (ki bunlar da "Uzaylı" ya da "Dünya Dışı Yaşam" olarak tanımlanmaktadır; her ne kadar hayal gücümüze pek hitap etmeseler de). Bunlardan emin olamayız, ancak her ne kadar evren büyük olsa da ve bu her ne kadar başka varlıkların da var olabileceğini gösterse de, bu diğer varlıkların bizleri bulma olasılığının düşük olduğunu gösterir. Özellikle birbirinden uzaklaşan galaksiler ve giderek hızlanan bir evren varken bu olasılık daha da azalmaktadır. Sadece gezegenimiz bile bizlere büyük gelirken, başkalarının bizleri tespit etmesi zordur ama imkansız değildir.
Radyo sinyalleri her zaman bir yerlerde akıllı varlıkların yaşadığını göstermez. Aynı zamanda bizim de birer canlı olduğumuzu ve akıllı olduğumuzu anlayabilmeleri de ayrı bir meseledir. Unutmayın ki "canlı" ve "cansız" olan şeylerin arasında bir fark yoktur. Üstelik zeka konusu da tartışmalı bir konudur. Bizler karıncalara bakıp da bizde teknolojik üstünlüğün olduğunu düşünsek de, bizden çok daha ileri bir varlık için biz de bahsi geçen karınca ile aynı konumda olabiliriz. Ayrıca bizden daha ileri bir varlığın bizleri ziyaret etmesi de Stephen Hawking gibi dünyaca ünlü bilim insanlarını da endişelendiriyor çünkü insanlık tarihine baktığımız zaman birbirimize yaşattığımız faciaları göz önünde bulundurarak, bizden daha gelişmiş bir varlığın bizleri sömürmeyeceğini bilemeyiz. Hazır radyo sinyallerinden de bahsetmişken, alttaki resim radyo sinyallerimizin ulaştığı noktayı göstermektedir ve gördüğünüz gibi bu galaksimizde oldukça küçük bir alanı kaplamaktadır (yaklaşık olarak 200 ışık yılı) bu sebeple bu şekilde de uzaylıları aramak için umutlu olsak da, aranacak daha bir sürü yer bulunmaktadır -ünlü Astrofizikçi Neil deGrasse Tyson’ın da belirttiği gibi- "... okyanusa gidip de bir bardak suyu inceledikten sonra balinaların olmadığını söylemek pek de mantıklı değildir."
Bizler başka canlılar ararken ve başka canlılar da bizleri ararken, birbirimizi neredeyse hiç tanımlayamayacak halde bile olabiliriz. İşte bu yüzden insanımsı formundaki uzaylıların olduğu fikri gözümüzde pek olası görünmüyor, çünkü her gezegende yaşama koşulları farklı olmaktadır ve bu koşullar sabit değil değişkendir. Bu insansı görünümüne sahip uzaylı görünümü hayali daha çok Hollywood filmlerinin bize verdiği fikirlerden kaynaklanmaktadır. Aynı zamanda bilim-kurgu filmlerinde bizim gibi konuşan, bizim gibi medeniyetler kuran, bizim gibi teknolojiyi bilen, bizim gibi duygu ve düşüncelere sahip olan uzaylıların olduğu gösteriliyor ve bunlar her ne kadar sadece birer film olsalar da, insanların uzaylılar hakkında hatalı düşünmelerine yol açabiliyor. Fakat böyle bir şeyin imkansız olduğunu da söylemiyoruz, sadece bu kadar basit düşünülmemesi gerektiğini vurgulamaya çalışıyoruz. Şunu da unutmayınız ki bizler Dünya’nın çekimine bağlı canlılarız ve gidip Mars gezegeninde yaşadığımız zaman oranın çekimine uyumlu bir hale geliriz fakat Dünya’ya döndüğümüz zaman tekrardan uyum sağlayabilmemiz bazıları için olanaksız görünmektedir, bu yüzden uzak ya da yakın bile olsa farklı bir çekime ait bir gezegenden gelen uzaylıların da gezegenimiz üzerinde rahat bir şekilde gezinebileceklerini de söyleyemeyiz.
Bazı insanlar uzaylıların solucan delikleri, warp drive ve ışınlanma ile gelebileceklerini düşünmektedir ancak bu yollarla da seyahat edebildiklerini düşünsek bile, bu kadar büyük bir evrende bizleri bulmaları yine de çok küçük bir olasılıktır. Kaldı ki, böyle bir seyahatin mümkün olduğundan bile henüz emin değiliz.
Eski İnsanları da Ziyaret Ettikleri Söylenir
Eski insanları ziyaret ettiklerini düşünenler de var ve bu konu ''Antik Uzaylılar'' (Ancient Aliens, Ancient Astronauts) olarak bilinmektedir (Bakınız). Bu tarz iddiaları daha çok Erich von Daniken ve Giorgio A. Tsoukalos gibi kişilerden duymaktayız ancak kanıt olarak ileri sürdükleri şeyler maalesef bazı açılardan yetersiz ya da hatalıdır. History Channel'in yayınladığı Ancient Aliens(Antik Uzaylılar) televizyon serisinde bir sürü iddiaya rastlamaktayız. Bu seride yer alan iddiaları çürüten videolar da (Bakınız) karşılıklı olarak hazırlanmıştır.
Bizden çok daha ileri bir teknolojiye sahip varlıkların kendileri için bir faydası olmadığı halde taştan yapılar inşa etmeleri bizleri ikna etmek için yeterli değildir. Eğer bizleri gerçekten ziyaret ettiyseler de, arkeolojik çalışmalarda sağlam kanıtların elde edilmesini beklerdik. İnsanlar tarafından yapılması imkansız olarak görülen bazı şeyleri alıp uzaylıların varlığını kanıtlamaya çalışan bu insanlar insanların potansiyelini küçümsemektedirler. Üstelik arkeoloji alanında uzman olmayan bu kişilerin çoğu hatalı bilgiler vermektedir. Neyse ki bazı arkeologlar da bu tarz iddialara karşı sessiz kalmamıştır. (Bakınız)
Garip Olan Her Zaman Gözlenen Değil, Gözlemcidir
Genel olarak şu tarz iddialarla karşı karşıya geliyoruz:
1- Sessizce Farklı Şekilde Uçanlar: "Gökyüzünde birkaç cisim gördüm. Farklı şekillerde uçuyordu ve parlaktı. Hiç ses yoktu ve ne olduğunu bir türlü anlayamadım."
2- Sonradan Farkedilenler: "Öylesine fotoğraf çekiyordum, sonra eve gidince ve bilgisayarıma yükleyip çektiklerime bakınca gökyüzünde garip bir cisim gördüm."
3- Parlak Olanlar: "Gece geç bir saatte bir türlü anlam veremediğim parlak bir cisim vardı, öylece duruyordu."
Yazının en başında söylediğimiz gibi, tanımlayamadığımız bir şey onun uzaylılar tarafından kullanılan bir araç olduğu anlamına gelmez. Bu tarz olaylar her ne kadar UFO dosyalarına kaydedilse de, bizleri ziyaret eden uzaylıların var olduğunu göstermez. "Ben gördüm!" demek maalesef bir şeyin var olduğunu göstermek için yeterli değildir, hele ki görgü şahitlerin bile hatalı olabileceğini gösteren araştırmalar varken ve olay yerinde neler olduğu ya da suçluların kimler olduğu tam anlaşılamazken (Bakınız), birilerin gökyüzünde uçan bir daire görüp görmediğini ve bunun uzaylılar olup olmadığını emin bir şekilde söyleyemeyiz. "Birçok insan gördü!" argümanı da ''Çoğunluğa Başvurma'' (Argumentum ad Populum) olarak bilinir ve her zaman geçerli bir argüman değildir. (Bakınız, Bakınız, Bakınız & Bakınız)
Phoenix Işıkları
Birçoğumuz dünya dışında başka varlıkların da var olabileceğini düşünmektedir ancak UFO konusunda bilim camiası var olduklarını söyleyemez çünkü yeterli sayıda kanıta sahip değiliz (hatta Dünya Dışı Yaşam'a ait henüz gerçekten çok az sayıda ve oldukça dolaylı kanıtlarımız bulunuyor). Maalesef UFO'ları ciddi bir şekilde araştıranların dışında bunu bir hobi gibi gören ve eleştirisel düşünmeyen ufologlarla karşılaşmaktayız, bu yüzden "Ufoloji" bir bilim dalı değildir ve maalesef bu kafa yapısıyla da asla olamayacaktır.
Kısaca, gökyüzünde gördüğünüz her cismi UFO olarak nitelendirebilirsiniz; ancak bu tanımın aslında uzaylı gördüğünüz anlamına gelmediğini, sadece var olan durumunuz ve bilginizin gördüğünüz cismi tanımlayamayacak düzeyde olduğunu anlamanız gerekmektedir. Biz de, Evrim Ağacı ekibi olarak, içtenlikle ve sağduyumuzla oralarda bir yerlerde dünya-dışı yaşamın olduğunu düşünüyoruz. Ancak Dünya üzerinde gördüğünüz tanımlanamayan hiçbir cismin uzaylı araçları olduğunu kabul etmiyoruz ve bunun tamamiyle ispatsız olduğunu biliyoruz. Öte yandan, bugüne kadar internet ve medyada görülen "uzaylı ameliyatları", "düzen UFO parçaları" vs. gibi haberlerin her seferinde safsata olduklarının ispatlandığını da biliyoruz (ki bunları en yukarıda verdiğimiz yazımızda ele almaktayız).
Bu haberlerin peşinde koşanların amaçları nedir bilemiyoruz. Tıpkı toplumsal, biyolojik ve fiziksel mitleri yaymaktan garip bir keyif alan internet kullanıcıları gibi, toplum üzerinde histerik bir korku yaratmak isteyen UFO sevdalıları da gözleri dönmüş bir biçimde uzaylı istilası altında olduğumuzu düşünmekten keyif almaktadırlar. Bunlar, akıllarında kurdukları safsata, saçmalık ve yalanlara öylesine inanmaktadırlar ki, hükümetlerin "toplumsal korku ve endişe" yaratmamak adına verileri gizlediğini iddia edecek kadar kendilerinden geçmişlerdir. Çok ufak ve çoğunlukla asılsız ya da sanılandan tamamen alakasız veri parçalarından, çok kapsamlı çıkarımlar yaparak hayallerindeki evreni insanlara empoze etme merakındadırlar.
Hayır, gökyüzünde gördüğünüz cisimler %100'e yakın bir ihtimalle (yakın ama tam %100 değil) uzay gemisi değildir! Üstelik, uzaylıların oralarda bir yerlerde var olma ihtimalleri de, onların bizimkine benzer teknolojilerle buraya ulaşacakları anlamına da gelmemektedir. Benzer şekilde, uzaylıların varlığı, aklımıza hemen Hollywood filmlerini de getirmemelidir. Evren'in bir başka köşesinde mikroskobik bir canlı bulmak bile, bilim camiasını akıl almaz derecede heyecanlandırırdı. Böylesine büyük bir heyecanın ve rekabetin olduğu bir bilim sahasında, "toplumsal korku" yaratmamak adına verilerin gizlendiğini iddia etmek, kelimenin tam anlamıyla hayalperestliktir.
Carl Sagan, kitaplarında bu konulara detaylıca değinmiş ve kurucusu olduğu SETI'den birçok değerli veri sunmuştur. NASA'nın, UFO ihbarlarından sorumlu kurum olduğunu çok hoş bir dille anlatmış ve 1960'lardan bu yana NASA'nın aldığı 1 milyonun üzerinde UFO (daha doğrusu, halkın anladığı açıdan "uzay gemisi") iddiasının 1 tanesinin bile düşünüldüğü gibi çıkmadığını anlatmaktadır. Kendisi de, birçok diğer kişiden çok daha fazla bu işin içinden biri olarak, insanların UFO ve gizemli evren merakını ustaca anlatmaktadır. Meraklısı, kendisinin The Demon-Haunted World: Science As A Candle In The Dark (Karanlık Bir Dünyada Bilimin Mum Işığı) gibi kitaplarını okumalıdır.
Artık "UFO" Olmayan Cisimler
Bilim insanları UFO iddiaları konusunda o kadar deneyim edinmişlerdir ki, artık detaylı olasılık haritaları çıkarmak ve listeler hazırlamak mümkündür. Biz de, köşebaşınızda bulunması amacıyla böyle bir listeyi sizlerle paylaşacağız. Bakalım gökte gördüğünüz ve uzay aracı olduğunu düşündüğünüz cisimler, muhtemel olarak nelerdir?
1- Üst Atmosfer
- Meteorlar
- Uydu girişleri
- Roket ateşlemeleri
- İyonosfer deneyleri
- Gök-kanca deneyleri
- Aurora (Kutup) Işıkları
- Noctilucent Bulutlar
- Uçaklar
- Güneş yansıması
- Hareketli ışıklar
- İniş ışıkları - Meteoroloji Balonları
- Işıklı balonlar
- Işıksız balonlar
- Öbek halindeki balonlar - Bulutlar
- Arama Işıkları Yansımaları
- Yıldırımlar
- Yıldırım hatları
- Yıldırım zincirleri
- Yıldırım plakaları
- Plazma fenomeni
- Top Yıldırım Patlaması - Uçakların bıraktıkları izler
- Yalancı Güneş (Parhelya)
- Yalancı Ay (Paraselen)
- Sis ve Pus Yansımaları
- Hareler
- Pilot hareleri - Keşif Balonları
- Reklam amaçlı
- Işıklandırılmış - Baloncuklar
- Lağım atıkları
- Sabun köpükleri - Askeri test araçları
- Askeri deneyler
- Magnezyum patlamaları - Göç eden kuşlar
- Sürüler
- Bireyler
- Yansımalar - Seraplar
- Üstün seraplar
- Alçak seraplar
- Kağıt ve diğer atıklar
- Uçurtmalar
- Yapraklar
- Örümcek ağları
- Böcekler
- Sürüler
- Güveler - Yansımalar
- Elektrik yük boşalmaları - Tohumlar
- İpekotu tohumları - Tüyler
- Paraşütler
- Havai Fişekler
- Toz fırtınaları
- Güç hatları
- Transformatörler
- Yüksek Sokak Işıkları
- Yalıtım Araçları
- Cam Yansımaları
- Su Tankları
- Yıldırım Atımları
- TV Antenleri
- Hava Ölçüm Panelleri
- Otomobil Işıkları
- Göller ve Su Birikintileri
- Yol Gösterici İşaretlerin Işıkları
- Fenerler
- Buzullar
- Açılı ve Yansıtıcılı Çatılar
- Radar Antenleri
- Radyo Astronomi Antenleri
- Böcek Sürüleri
- Yangınlar
- Petrol Rafinerileri
- Sigara İzmaritleri
- Gezegenler
- Yıldızlar
- Yapay Uydular
- Güneş
- Ay
- Meteorlar
- Kuyruklu yıldızlar
- Sonradan Görüntü (After-Image)
- Otokinezi
- Sabit olmayan yıldızlar
- Yer değiştiren yıldızlar
- Düşen yaprak etkisi - Otostazi
- Göz Kusurları
- Astigmatizm
- Miyop
- Gözlüksüz yapılan gözlemler
- Gözlük yansımaları
- Entropik fenomenler
+ Retina hasarları
+ Göz cisimcikleri - Halüsinasyonlar
- Psikolojik sorunlar
- Farklı kombinasyonlar ve özel efektler
- Fotoğraf kayıtlarında oluşan hatalar
- Gelişim hataları
- Kamera içi hatalar - Radar hataları
- Anormal kırınımlar
- Saçılma etkisi
- Hayalet görüntüler
- Kuşlar
- Böcekler
- Çoklu kırılmalar - Sahtekarlıklar
"Uçan dairelere inanmıyor musun?" diye soruyorlar bana. "Telepatiye inanmıyor musun, ya da antik uzaylılara, ya da bermuda şeytan üçgenine, ya da ölümden sonraki hayata?" Hayır, diye cevap veriyorum. Hayır, hayır, hayır, hayır ve gene hayır. Yakın bir zamanda birisi umutsuzluk içinde gideremediği olumsuzluğuyla dualar ederek üzerime gelip patladı: "Hiçbir şeye inanmıyor musun?" Evet diye cevap verdim, ben kanıta inanırım. Ben birbirinden bağımsız gözlemler tarafından doğrulanan gözlemlere, ölçümlere ve mantıklı düşünmeye inanırım. Ne kadar çılgınca ve saçma olursa olsun kanıtı olan her şeye inanırım. Ama bir şey ne kadar çılgınca ve saçma ise, o zaman daha sağlam ve somut kanıtın olması gerekir.
Ana Kaynak: * Aysel Acar, Evrim Ağacı, "UFO'ların Bilimsel Analizi"
@Recep Baltaş, ilginizi çekecek bir makale olduğunu düşünüyorum. Açtığınız Uzaylılar neden bizimle iletişim kurmuyor? konusu ile doğrudan ilişkili.
Diğer Kaynaklar Ve İleri Okuma:
- UFO Skeptic Sitesi
- Bad UFO's Sitesi
- Ancient Aliens Debunked Sitesi
- Bad Archaeology Sitesi
- Cufon "List Of Things Mistaken For UFO's" Listesi
- Goodreads "Quotes About UFO's" Listesi
- NASA "UFO No Longer Unidentified" Makalesi
- NASA "Warp Drive, When?" Makalesi
- University Of Wisconsin "The Nearest Stars, As Seen From Earth" Makalesi
- Scientific American "Why Science Tells Us Not To Rely On Eyewitness Accounts" Makalesi
- Skeptic's Dictionary "UFO (Unidentified Flying Object)" Makalesi
- Skeptic's Dictionary "Flying Saucer" Makalesi
- Bad Astronomy "Why Astronomers Don't Report UFO's" Makalesi
- Bad Astronomy "Aliens? Yes. UFO's? No" Makalesi
- CSICOP "UFO's And Aliens In Space" Makalesi
- CIA "CIA's Role In The Study Of UFO's, 1947-90" Makalesi
- Yalansavar "Buzdolabındaki Uzaylı" Makalesi
- Yalansavar "Aman Beni Şahit Yazmasınlar, Yanılabilirim!" Makalesi
- Yalansavar "Ekin Çemberleri" Makalesi
- Yalansavar "Nereye Baksam Yüzünü Görüyorum Ey Sevgili!" Makalesi
- Açık Bilim "Sahte Uçan Daire Ve Uzaylı Fotoğrafları" Makalesi
- Açık Bilim "Selam Uzaylı, Biz Dostuz!" Makalesi
- Açık Bilim "Hollywood Uzaylıları: Uzaylılar Neye Benzer?" Makalesi
- Açık Bilim "Dünya Dışı Canlı Varlıklar (Uzaylılar)" Radyo Programı
- Açık Bilim "Uzaylı İstilası" Radyo Programı
- SETI "The Drake Equation" Makalesi
- Wikipedia "List Of UFO-Related Hoaxes" Makalesi
- Wikipedia "Philip J. Klass" Makalesi
- Wikipedia "Speed Of Light" Makalesi
- Wikipedia "Drake Equation" Makalesi
- TEDx "What If ET Is Out There?" Videosu
- TED-ed "Why Can't We See Evidence Of Alien Life?" Videosu
- DNews "Do Aliens Really Exist?" Videosu
