Takımelbiseli
Femtopat
- Katılım
- 17 Aralık 2025
- Mesajlar
- 120
- Makaleler
- 1
- Çözümler
- 6
Kapsamlı mavi ekran (BSoD) analizi: Çekirdek hataları ve bilimsel çözüm yolları
Merhaba Technopat Sosyal kullanıcıları ben Emre,Windows işletim sistemlerinde "mavi ekran" (blue screen of death - BSoD) olarak bilinen durdurma hataları, aslında sistemin daha büyük bir veri kaybını veya donanım hasarını önlemek için kendini güvenli bir şekilde kapatmasıdır. Bu rehberde, bir BSoD hatasının teknik olarak neden oluştuğunu, nasıl analiz edileceğini ve bilimsel yöntemlerle nasıl çözüleceğini detaylandıracağız.
1. Mavi ekran nedir? (teknik altyapı)
Windows işletim sistemi iki ana modda çalışır: user mode (kullanıcı modu) ve kernel mode (çekirdek modu). Kullanıcı modundaki bir uygulama (Chrome, oyunlar vb.) Çöktüğünde sadece o uygulama kapanır. Ancak çekirdek modunda çalışan bir sürücü veya donanım bileşeni hata yaparsa, işletim sistemi bütünlüğünü koruyamaz ve bug check (hata kontrolü) mekanizmasını tetikler.Sistem durduğunda, o anki RAM içeriğinin bir kopyasını disk üzerine yazar. Buna "minidump" veya "Memory dump" denir.
2. Analiz araçları: WinDbg ve BlueScreenView
Mavi ekranı sadece hata koduna bakarak çözmeye çalışmak, karanlıkta ok atmaya benzer. Gerçek neden "minidump" dosyasının içindedir.A. WinDbg (Windows debugger) - profesyonel yöntem
Microsoft tarafından sunulan en güçlü araçtır.- Microsoft Store'dan WinDbg Preview indirin.
- File -> start debugging -> open dump file yolunu izleyerek C:\Windows\Minidump içindeki dosyayı seçin.
- Alt kısımdaki komut satırına! Analyze -v yazın.
- module_name ve process_name satırları, hataya hangi sürücünün veya yazılımın neden olduğunu bilimsel olarak gösterir.
B. BlueScreenView - hızlı yöntem
Daha basit bir arayüz sunar ancak WinDbg kadar derinlemesine bilgi vermez. Hangi .sys dosyasının kırmızı yandığını görmenizi sağlar.3. En sık karşılaşılan hata kodları ve bilimsel çözümleri
1. WHEA_UNCORRECTABLE_ERROR (0x00000124)
- Nedeni: bu bir donanım hatasıdır. Genellikle işlemci (CPU) voltaj yetersizliği veya aşırı ısınma kaynaklıdır.
- Çözüm:
Overclock (hız aşırtma) varsa geri çekin.
BIOS üzerinden voltaj ayarlarını "default" hale getirin.
Sıcaklık değerlerini HWMonitor ile kontrol edin.
2. MEMORY_MANAGEMENT (0x0000001a)
Nedeni: RAM modüllerindeki fiziksel bir arıza veya adresleme hatası.Çözüm: MemTest86 ile RAM'lerinizi en az 4 Pass (tur) test edin. Hata (error) çıkarsa modül arızalıdır.
XMP/DOCP profilini kapatıp tekrar deneyin.
3. IRQL_NOT_LESS_OR_EQUAL (0x0000000a)
Nedeni: bir sürücü, erişim yetkisi olmayan bir bellek adresine erişmeye çalışıyor. Genellikle ağ kartı, ses kartı veya ekran kartı sürücüsü kaynaklıdır.Çözüm:
DDU (display driver uninstaller) ile mevcut ekran kartı sürücüsünü güvenli modda kaldırıp en güncel sürümü kurun. Aygıt Yöneticisi'nden sarı ünlemli cihazları kontrol edin.
4. CRITICAL_PROCESS_DIED / 0xEF
Nedeni: Windows'un çalışması için hayati önem taşıyan bir sistem işleminin (csrss.exe, wininit.exe vb.) Aniden durması.Çözüm: yönetici olarak CMD açın ve şu komutları sırayla çalıştırın:
- SFC /scannow
- DISM /online /cleanup-ımage /restorehealth
5. VIDEO_TDR_FAILURE (0x00000116)
nedeni: ekran kartı sürücüsünün belirli bir süre içinde yanıt vermemesi ve Windows'un sürücüyü "resetlemeye" çalışırken başarısız olması.çözüm: ekran kartı arızası veya sürücü çakışmasıdır. Voltaj düşürme (undervolt) yapılmışsa iptal edilmelidir.
4. Donanım sağlık kontrolü (standart prosedür)
Yazılımsal çözümler işe yaramıyorsa, şu üç adımı mutlaka uygulayın:- Depolama testi: HD tune Pro veya CrystalDiskInfo ile "health" sekmesine bakın. "reallocated sectors count" verisi yüksekse disk ömrünü tamamlıyordur.
- Güç kaynağı (PSU): dalgalı voltaj gönderen bir PSU, sistemin rastgele mavi ekranlar vermesine (özellikle yük altında) neden olur? OCCT üzerinden Power testi yaparak sistemin kapanıp kapanmadığını gözlemleyin.
- BIOS güncelleme: anakart üreticinizin sitesinden en son kararlı BIOS sürümünü indirin. BIOS güncellemeleri, donanım uyumluluk tablolarını (ACPI) güncelleyerek BSoD riskini azaltır.
5. Driver verifier: Gizli hataları ortaya çıkarma
Eğer dump dosyalarında net bir fail görünmüyorsa, Windows'un kendi aracı olan driver verifier kullanılabilir.- Uyarı: Bu araç sistemi yavaşlatabilir ve boot döngüsüne sokabilir, güvenli modu açmayı bilmeden denemeyin.
- Verifier yazıp çalıştırın, "create Custom settings" seçin ve Microsoft dışındaki tüm sürücüleri test listesine alın. Hatalı sürücü ilk açılışta BSoD vererek kendini belli edecektir.
Sonuç
Mavi ekranlar birer düşman değil, sisteminizi koruyan habercilerdir. Minidump dosyalarını okumayı öğrendiğinizde, sorunların %90'ını format atmadan çözebilirsiniz. Eğer analizde zorlanıyorsanız, dump dosyalarınızı konunun altına eklemeyi unutmayın!Kaynakça ve referanslar
- Microsoft learn: bug check code reference (Windows debugging) - Link
- Intel Support: understanding whea errors on Windows - Link
- PassMark software: MemTest86 technical documentation - Link
- NVIDIA customer care: TDR (timeout detection and recovery) analysis - Link
- Microsoft community: Advanced troubleshooting for stop error or blue screen error issues - Link
Metin noktalama işaretlerine ve Türkçe yazım kurallarına uyulup düzenlenmiştir!
Son düzenleyen: Moderatör:
