Merhaba.
Geçen yıl Eylül ayı gibi Lian Li A4-H2O kasaya geçmiş ve yukarıdaki blogda bu geçişi anlatmıştım. Geçen aya kadar da soğutucuyu değiştirmeye dair en ufak bir düşüncem olmadan kullanmaya devam ediyordum. Hatta EKWB artık elimdeki soğutucuyu üretmeyi bıraktığı için soğutucu daha bir bulunmaz Hint kumaşı seviyesine gelmişti. Tek uyumlu soğutucu EK AIO değilse bile en problemsiz şekilde uyanı da buydu.
Buna karşın yaklaşık 1 ay gibi bir süredir hem can sıkıntısından, hem de zorunda kalmadıkça sıvı soğutmalı sistem kullanmayı çok sevmediğimden hava soğutmaya geçme denemeleri yapıyorum. Mevcut sıvı soğutucum EK AIO 240 D-RGB modeli bu arada ve oyunlarda 5600X işlemcim maksimum 73°C dereceye kadar çıkıyordu, bu rakamı referans değer olarak not düşeyim.
Evvela mini sistemlerde 47mm'lik yüksekliğine rağmen üst düzey performansıyla ün kazanmış Alpenföhn Black Ridge soğutucudan aldım, Türkiye'de bulunmadığından ikinci el olarak. İlk denemeleri onunla yaptım.
Alpenföhn Black Ridge incelemesi:
Alpenföhn'ün performansını görmeden önce kasaya sığdırmam gerekiyordu çünkü gereğinden fazla düşük profil bir işlemci olduğundan bu kez anakart üzerindeki parçalara temas edebiliyor, nitekim ROG B550-I anakartın M.2 bloğundaki soğutucu kısmı sökmek zorunda kaldım. Fakat M.2 SSD PCIe 4.0 hızında olduğundan yükte ısınıp performans düşüşü yaşanma durumuna karşı bir şeyler yapmam gerekiyordu, ben de Aliexpress'ten almış olduğum Thermalright M.2 soğutucu bloğunun normalde SSD altına takılan ince metal kısmını (alttaki parça) ters çevirip M.2'nin üzerine oturacak şekilde koydum. Altında da M.2 soğutucuyla gelen 0.5mm'lik termal ped de vardı. Açılı çekmediğim için yüksekliği tam belli olmuyor ama SSD şu şekilde görünüyordu:
Anakartın M.2 bloğu çıkıp bu parça takılınca Black Ridge'i zor da olsa takabildim. Aslında Black Ridge ile 35mm üzeri RAM modüllerini de takamıyorsunuz ama bu sene başında bu gibi durumlarda elim rahatlasın diye Corsair Dominator belleklerimi satıp 33mm'lik Corsair LPX belleklere geçtiğimden RAM konusunda bir sorun yaşamadım. Soğutucu 92mm boyutunda ve 15mm yüksekliğinde ve 2800 RPM hızına çıkabilen PWM bir fanla geliyor. Fakat sessizlik konusunda Noctua kadar başarılı olmadığından halihazırda elimde olan Noctua NF-A9x14 PWM fanı taktım.
Adından anlaşılabileceği gibi tamamen sıvı soğutma için dizayn edilmiş kasanın hava soğutma desteği oldukça sınırlı bir yükseklik olan 55mm olmasına karşın, Black Ridge 47mm olunca arada yeterince boşluk bile kaldı. Üstteki radyatör ortadan kalkınca üstteki Noctua NF-A12x25 fanların daha verimli çalışacağını da düşünüyordum. (NF-A12x25 fanları da blogu ilk yayınladıktan bir süre sonra chromax olanlarla değiştirmiştim)
Alpenföhn Black Ridge'in sonuçlarına gelirsek (işlemci 5600X, ortam sıcaklığı 24°C):
SSD'nin soğutucu bloğunu söktükten sonra sıcaklıkların artmasını zaten bekliyordum çünkü uyguladığım yöntem hiçbir soğutucu takmamaktan yalnızca bir tık daha iyiydi. Yazma testinde çıkan 73°C sonucu aslında hız düşüşüne sebebiyet verecek bir sonuç değil ama tabii ki yüksek. Oyunda ise SSD maksimum 59°C'ye çıktı.
Ekran kartının değerlerini ekleme sebebim, üstten radyatör çıkınca egzoz fanların performansının artarak GPU sıcaklığını düşeceğini sanmamdan ötürüydü. Fakat EK AIO 240 ile hangi değerleri alıyorsam hava soğutmaya geçince yine aynı değerleri aldım. Yani radyatör olsun ya da olmasın üstteki fanların performansının değişmediğini görmüş oldum.
----------
Bu soğutucuyu yaklaşık 15 gündür kullanıyordum ki Amazon'da fiyatı uygun diye aldığım Noctua NH-L9a-AM4 chromax soğutucu dün elime geçti. Soğutucuyla birlikte üzerindeki slim fanı standart kalınlıktaki (25mm) fanla değiştirmek için Noctua NF-A9x25 chromax fan da almıştım. Elimde daha önceden lazım olursa diye aldığım Noctua NA-FD1 Fan Duct ürünü de mevcuttu. Amacım L9a soğutucuyu hem üstündeki fanla, hem kalın fanla, hem de her iki fanı fan duct ile deneyip sonuçları görmekti.
Noctua NH-L9 modeli bu arada Intel için de ayrıca üretiliyor. Intel için üretilen modeller NH-L9i adıyla, AMD için üretilen modeller ise NH-L9a adıyla satışa sunuluyor. İşlemci uyumluluğu dışında aralarında bir fark bulunmuyor.
NH-L9 soğutucunun Noctua fan duct ile kullanıldığı test videosu:
Fakat aldığım NF-A9x25 fanı soğutucuya takmak için uzun vidalar soğutucunun kutusundan çıkmasına rağmen bu fanın üzerine fan duct'ı takmak mümkün değildi, çünkü fan duct için kalın vidalar kullanmak gerekiyor ve NF-A9'un hem vida delikleri kalın vidalar için uygun değil. Yani fan duct ürünü sadece bu soğutucu ve üzerinde gelen NF-A9x14 fan için uyumluydu. O yüzden A9x25 fanı duct ile test etme imkanım olmadı. Zaten aşağıda görebileceğiniz gibi NF-A9x14 fan, her nasılsa üzerinde fan duct olmadan dahi NF-A9x25 fandan daha iyi sonuçlar verdi.
A9x25 fanın daha düşük devir dönme sebebi maksimumunun 2000 RPM olması. Soğucuyla beraber gelen A9x14 ise 2500 RPM'e çıkan bir fan, yani her iki fan da test sırasında %75 civarı bir hızda dönmüşler.
NH-L9a-AM4 soğutucunun yüksekliği:
NH-L9a-AM4 soğutucunun Fan Duct ile yüksekliği:
Yukarıda attığım Fan Duct videosunda da anlatıldığı üzere, soğutucu blok üzerindeki sıcak hava yanlardan kasa içine atılınca fan devirdaim yapıp sıcak havayı tekrar içeri çekmesin diye bu bacayı kasa yüksekliğine kadar gerektiği ölçüde takıyoruz ve sıcaklıklarda 5°C'ye varan bir düşüş oluyor. Peki NH-L9a-AM4 ve Fan Duct ile birlikte diğer sonuçlar nasıl:
Sonuç olarak oyunda 73°C'ye çıkan 240mm'lik sıvı soğutucuya karşılık, oyunda 78°C'ye çıkan düşük profil bir hava soğutmaya geçmiş oldum. Birçoğunuz kasaya sıvı soğutma da sorunsuz sığıyorken, üstelik sıcaklık artışına rağmen bu değişimi neden denediğimi sorgulayabilir. Fakat Mini-ITX sistemlere ilgi duyan insanlar için sıvı soğutma her kasa için uygun olmayabiliyor. Mesela yine çok beğendiğim kasalardan biri olan Dan Cases A4-SFX'te çok niş 92mm'lik bir sıvı soğutma dışında sıvı soğutucu kullanmak mümkün değil. Gerçi o niş dediğim soğutucu Asetek 645LT elimde mevcut ama onun da takılamayacağı kasalar var. Mesela geçtiğimiz Ocak ayında toplayıp babama verdiğim Louqe Ghost S1 onlardan bir tanesi.
Üstteki Ghost S1 kasaya ek yükseltme aparatları (tophat) takmadan sıvı soğutucu takmak mümkün değil. Aldığım Noctua NH-L9a modeli ise sadece 1.9 litrelik Asrock X300 Deskmini modeline bile takılabilen, 37mm yüksekliğiyle aşırı düşük profilli bir soğutucu ve sığmadığı kasa yok gibi bir şey. Üstelik Alpenföhn Black Ridge'in aksine RAM yüksekliğine etkisi yok, SSD soğutucu takmaya engel bir durum da teşkil etmiyor. Eğer kasanızda yeterli alan var ise benimki gibi fan duct ile baca etkisi yapıp 3-5°C'lik performans kazanımları da elde edebiliyorsunuz. Dolayısıyla 10 litre altı kasaların %99'una sorunsuz uyması sayesinde ileride yine bir kasa değişikliği yaparsam rahatlıkla kullanabileceğim bir soğutucu.
Yukarıda bahsettiğim sebeplerden ötürü aldığım sonuca 5°C'lik bir sıcaklık artışı olarak değil, ileriye dönük kazanılmış bir esneklik olarak bakıyorum. Zaten ATX kasa kullanırken 65°C'leri görünce strese giren birinden, 80°C'yi görünce "işlemci throttle'a girmiyorsa sorun yok" diyen birine dönüşmek Mini-ITX sevdasının bir cilvesi. Gerçekten de öyle ama, zararsız sıcaklıklardan korkmayın.
Okuduğunuz için teşekkürler.
Yeni bir macera: Lian-Li A4-H2O
Merhaba.
Bundan tam 5 ay önce bir anlık gazla Mini-ITX sisteme geçiş yapma kararı almış ve Cooler Master NR200P kasaya geçişimi aşama aşama anlatmaya çalışmıştım. Bu süre zarfında içimdeki kurt rahat durmadı ve daha ufak bir kasaya geçme konusunda beni ikna etti. Önceki bloglarda A4-H2O kasadan...
- deMarc
- Yorumlar: 53
- İncelemeler: 1
- Kategori: Teknoloji
- Blog: Mini-ITX Maceram
Geçen yıl Eylül ayı gibi Lian Li A4-H2O kasaya geçmiş ve yukarıdaki blogda bu geçişi anlatmıştım. Geçen aya kadar da soğutucuyu değiştirmeye dair en ufak bir düşüncem olmadan kullanmaya devam ediyordum. Hatta EKWB artık elimdeki soğutucuyu üretmeyi bıraktığı için soğutucu daha bir bulunmaz Hint kumaşı seviyesine gelmişti. Tek uyumlu soğutucu EK AIO değilse bile en problemsiz şekilde uyanı da buydu.
Buna karşın yaklaşık 1 ay gibi bir süredir hem can sıkıntısından, hem de zorunda kalmadıkça sıvı soğutmalı sistem kullanmayı çok sevmediğimden hava soğutmaya geçme denemeleri yapıyorum. Mevcut sıvı soğutucum EK AIO 240 D-RGB modeli bu arada ve oyunlarda 5600X işlemcim maksimum 73°C dereceye kadar çıkıyordu, bu rakamı referans değer olarak not düşeyim.
Evvela mini sistemlerde 47mm'lik yüksekliğine rağmen üst düzey performansıyla ün kazanmış Alpenföhn Black Ridge soğutucudan aldım, Türkiye'de bulunmadığından ikinci el olarak. İlk denemeleri onunla yaptım.
Alpenföhn Black Ridge incelemesi:
Alpenföhn'ün performansını görmeden önce kasaya sığdırmam gerekiyordu çünkü gereğinden fazla düşük profil bir işlemci olduğundan bu kez anakart üzerindeki parçalara temas edebiliyor, nitekim ROG B550-I anakartın M.2 bloğundaki soğutucu kısmı sökmek zorunda kaldım. Fakat M.2 SSD PCIe 4.0 hızında olduğundan yükte ısınıp performans düşüşü yaşanma durumuna karşı bir şeyler yapmam gerekiyordu, ben de Aliexpress'ten almış olduğum Thermalright M.2 soğutucu bloğunun normalde SSD altına takılan ince metal kısmını (alttaki parça) ters çevirip M.2'nin üzerine oturacak şekilde koydum. Altında da M.2 soğutucuyla gelen 0.5mm'lik termal ped de vardı. Açılı çekmediğim için yüksekliği tam belli olmuyor ama SSD şu şekilde görünüyordu:
Anakartın M.2 bloğu çıkıp bu parça takılınca Black Ridge'i zor da olsa takabildim. Aslında Black Ridge ile 35mm üzeri RAM modüllerini de takamıyorsunuz ama bu sene başında bu gibi durumlarda elim rahatlasın diye Corsair Dominator belleklerimi satıp 33mm'lik Corsair LPX belleklere geçtiğimden RAM konusunda bir sorun yaşamadım. Soğutucu 92mm boyutunda ve 15mm yüksekliğinde ve 2800 RPM hızına çıkabilen PWM bir fanla geliyor. Fakat sessizlik konusunda Noctua kadar başarılı olmadığından halihazırda elimde olan Noctua NF-A9x14 PWM fanı taktım.
Adından anlaşılabileceği gibi tamamen sıvı soğutma için dizayn edilmiş kasanın hava soğutma desteği oldukça sınırlı bir yükseklik olan 55mm olmasına karşın, Black Ridge 47mm olunca arada yeterince boşluk bile kaldı. Üstteki radyatör ortadan kalkınca üstteki Noctua NF-A12x25 fanların daha verimli çalışacağını da düşünüyordum. (NF-A12x25 fanları da blogu ilk yayınladıktan bir süre sonra chromax olanlarla değiştirmiştim)
Alpenföhn Black Ridge'in sonuçlarına gelirsek (işlemci 5600X, ortam sıcaklığı 24°C):
- 10dk Prime95 Small FFT: 70°C
- 10dk Cinebench R23 Multi Core: 67.0°C
- 1 saat PUBG oynarken gördüğüm en yüksek değer: 81°C
- CrystalDiskMark testinde WD_black SN850: 73°C
- FurMark testinde ROG 3080: 74°C
SSD'nin soğutucu bloğunu söktükten sonra sıcaklıkların artmasını zaten bekliyordum çünkü uyguladığım yöntem hiçbir soğutucu takmamaktan yalnızca bir tık daha iyiydi. Yazma testinde çıkan 73°C sonucu aslında hız düşüşüne sebebiyet verecek bir sonuç değil ama tabii ki yüksek. Oyunda ise SSD maksimum 59°C'ye çıktı.
Ekran kartının değerlerini ekleme sebebim, üstten radyatör çıkınca egzoz fanların performansının artarak GPU sıcaklığını düşeceğini sanmamdan ötürüydü. Fakat EK AIO 240 ile hangi değerleri alıyorsam hava soğutmaya geçince yine aynı değerleri aldım. Yani radyatör olsun ya da olmasın üstteki fanların performansının değişmediğini görmüş oldum.
----------
Bu soğutucuyu yaklaşık 15 gündür kullanıyordum ki Amazon'da fiyatı uygun diye aldığım Noctua NH-L9a-AM4 chromax soğutucu dün elime geçti. Soğutucuyla birlikte üzerindeki slim fanı standart kalınlıktaki (25mm) fanla değiştirmek için Noctua NF-A9x25 chromax fan da almıştım. Elimde daha önceden lazım olursa diye aldığım Noctua NA-FD1 Fan Duct ürünü de mevcuttu. Amacım L9a soğutucuyu hem üstündeki fanla, hem kalın fanla, hem de her iki fanı fan duct ile deneyip sonuçları görmekti.
Noctua NH-L9 modeli bu arada Intel için de ayrıca üretiliyor. Intel için üretilen modeller NH-L9i adıyla, AMD için üretilen modeller ise NH-L9a adıyla satışa sunuluyor. İşlemci uyumluluğu dışında aralarında bir fark bulunmuyor.
NH-L9 soğutucunun Noctua fan duct ile kullanıldığı test videosu:
Fakat aldığım NF-A9x25 fanı soğutucuya takmak için uzun vidalar soğutucunun kutusundan çıkmasına rağmen bu fanın üzerine fan duct'ı takmak mümkün değildi, çünkü fan duct için kalın vidalar kullanmak gerekiyor ve NF-A9'un hem vida delikleri kalın vidalar için uygun değil. Yani fan duct ürünü sadece bu soğutucu ve üzerinde gelen NF-A9x14 fan için uyumluydu. O yüzden A9x25 fanı duct ile test etme imkanım olmadı. Zaten aşağıda görebileceğiniz gibi NF-A9x14 fan, her nasılsa üzerinde fan duct olmadan dahi NF-A9x25 fandan daha iyi sonuçlar verdi.
A9x25 fanın daha düşük devir dönme sebebi maksimumunun 2000 RPM olması. Soğucuyla beraber gelen A9x14 ise 2500 RPM'e çıkan bir fan, yani her iki fan da test sırasında %75 civarı bir hızda dönmüşler.
NH-L9a-AM4 soğutucunun yüksekliği:
NH-L9a-AM4 soğutucunun Fan Duct ile yüksekliği:
Yukarıda attığım Fan Duct videosunda da anlatıldığı üzere, soğutucu blok üzerindeki sıcak hava yanlardan kasa içine atılınca fan devirdaim yapıp sıcak havayı tekrar içeri çekmesin diye bu bacayı kasa yüksekliğine kadar gerektiği ölçüde takıyoruz ve sıcaklıklarda 5°C'ye varan bir düşüş oluyor. Peki NH-L9a-AM4 ve Fan Duct ile birlikte diğer sonuçlar nasıl:
- 1 saat PUBG sırasında en yüksek değer: 78°C
- Oyun sırasındaki fan devri: 2250 RPM (%90)
- Oyun sırasında ekran kartı sıcaklığı: 74°C (aynı)
- CrystalDiskMark testinde SSD sıcaklığı: 47°C
Sonuç olarak oyunda 73°C'ye çıkan 240mm'lik sıvı soğutucuya karşılık, oyunda 78°C'ye çıkan düşük profil bir hava soğutmaya geçmiş oldum. Birçoğunuz kasaya sıvı soğutma da sorunsuz sığıyorken, üstelik sıcaklık artışına rağmen bu değişimi neden denediğimi sorgulayabilir. Fakat Mini-ITX sistemlere ilgi duyan insanlar için sıvı soğutma her kasa için uygun olmayabiliyor. Mesela yine çok beğendiğim kasalardan biri olan Dan Cases A4-SFX'te çok niş 92mm'lik bir sıvı soğutma dışında sıvı soğutucu kullanmak mümkün değil. Gerçi o niş dediğim soğutucu Asetek 645LT elimde mevcut ama onun da takılamayacağı kasalar var. Mesela geçtiğimiz Ocak ayında toplayıp babama verdiğim Louqe Ghost S1 onlardan bir tanesi.
Gerçekleşen hayalim: Louqe Ghost S1
Merhaba.
Mini-ITX Maceram başlığı altındaki önceki bloglarımı okumuş olanlarınız varsa sık sık İsveçli üretici Louqe'nin 8,4 litrelik Mini-ITX kasası Ghost S1'i referans gösterdiğimi hatırlayabilir. Bu kasayı yaklaşık 3 sene önce ilk gördüğümde keşke benim de olsa demiştim. Çünkü hem çok...
- deMarc
- Yorumlar: 13
- Kategori: Teknoloji
- Blog: Mini-ITX Maceram
Üstteki Ghost S1 kasaya ek yükseltme aparatları (tophat) takmadan sıvı soğutucu takmak mümkün değil. Aldığım Noctua NH-L9a modeli ise sadece 1.9 litrelik Asrock X300 Deskmini modeline bile takılabilen, 37mm yüksekliğiyle aşırı düşük profilli bir soğutucu ve sığmadığı kasa yok gibi bir şey. Üstelik Alpenföhn Black Ridge'in aksine RAM yüksekliğine etkisi yok, SSD soğutucu takmaya engel bir durum da teşkil etmiyor. Eğer kasanızda yeterli alan var ise benimki gibi fan duct ile baca etkisi yapıp 3-5°C'lik performans kazanımları da elde edebiliyorsunuz. Dolayısıyla 10 litre altı kasaların %99'una sorunsuz uyması sayesinde ileride yine bir kasa değişikliği yaparsam rahatlıkla kullanabileceğim bir soğutucu.
Yukarıda bahsettiğim sebeplerden ötürü aldığım sonuca 5°C'lik bir sıcaklık artışı olarak değil, ileriye dönük kazanılmış bir esneklik olarak bakıyorum. Zaten ATX kasa kullanırken 65°C'leri görünce strese giren birinden, 80°C'yi görünce "işlemci throttle'a girmiyorsa sorun yok" diyen birine dönüşmek Mini-ITX sevdasının bir cilvesi. Gerçekten de öyle ama, zararsız sıcaklıklardan korkmayın.
Okuduğunuz için teşekkürler.
