Gece gece hic bir yerden copy paste etmeden yaziyorum, yanlisim varsa alintilayin lutfen.
Yasa -> Gozlemlenebilir, surekli tekrarlanan olgu.
Teori -> Yasayi aciklayan konsept.
Yercekimi yasasi ve yercekimi teorisi iki farkli sey.
Bir yasayi aciklamaya calisan birden fazla teori olabilir, her ikisi de belirli olculerde dogru olabilir.
Yine yercekiminden gidersen Newton'un ve Einstein'in iki farkli aciklamasi var bu konuda. Her ikisi de konsepti aciklar.
Teori ve yasa birbirine donusmez. Yasa kesindir ancak calisma mekanizmasi aciklamaz. Teori mekanizma aciklamaya yeltenir ve asla kesinlik ifade etmez. Kesinlik ifade etmemesinin sebebi zayif bir iddia olmasindan kaynaklanmaz; bilimin calisma mekanizmasindan kaynaklanir. Bilimde her teori yanlis olabilir ve hic bir teori kesin olamaz. 500 sene once bilinen cogu sey yanlisti, bugun de oyle. Zamanla degisecek ve bunu yine bilim yapacak, gokten indigi sanilan kitaplar degil.
Neredeyse her bilimsel yasa icin ayri bir de teori grubu olur.
Manyetizma yasasi
Manyetizma teorisi
Iki farkli seydir.
Buraya kadar temel bilgileri yazdim ki, sonra sorun cikiyor bu basliklarda.
Evrim -> Yasadir. Mutasyon gibi buyuk olcude rastlantisal genetik farklilasmanin populasyon bazinda tur ici kalitsal degisime sebep olmasi, bu ufak degisimliklerin zaman icerisinde daha buyuk olcekte farklilasmaya sebep olmasi. Bunu her canli yasar, her tur kendi icinde farklilasir. Surec zaman aldigindan daha minimal canlilarda gozlem yapmak daha kolaydir. Her sene yeni grip virusu cikmasi ya da direncli bakteriler icin yeni nesil antibiyotik ihtiyaci duyulmasi gibi. Periyodik olarak tureyen domuz gribi, covid, ebola vs gibi yeni nesil hastaliklar hep kucuk olcekteki canlilarin evrimlesmesi sonucu.
Buraya kadar olan kisim kesin. Evrimin kesinlikle var olan kismi bu. Peki cevremizdeki canlilar bu basit mekanizma ile nasil olusmus olabilir? Nasil renk degistiren canlidan tut da suya yuksek hizda dalis yapan aeorodinamik harikasi kus bu mekanizma ile olusuyor?
Bunu aciklamaya yeltenen birden fazla teori var. ( Evet yercekimi gibi birden fazla teori yasayi aciklamaya calisabilir evrim icin. )
Dogal seleksyon ile populasyon genetiginin farklilasmasi, yani Darwin'in evrim teorisinin modernize olmus hali en basarili bu yasayi aciklayan sey. Forum koselerinde "evrim" denildigi zaman kastedilmeye calisilan da genelde bu. Dogal seleksyon ile ufak degisimlerin odullendirilmesini en iyi izah eden analoji bence daktilo anolojisi.
Diyelim ki 29 tane maymun rastgele tuslara basip roman yazmaya calisiyor daktiloda. Bunun rastlantisal olarak gerceklesmesi imkansiza yakin. (1/29 uzeri romandaki harf sayisi )
Ancak seleksyon mekanizmasi, her dogru harfe basan maymunu oldullendiriyor, romanimizdaki ilk harf belli olduktan sonra diger maymunlar bu harfi tekrarlayarak devam ediyor yazmaya.
Boylece aslinda koca romani yazmak, birer harflik iterasyonlar halinde sadece o iterasyondaki dogru harfi rastlantisal olarak bulmaya indirgeniyor.
en.wikipedia.org
Hatta bu evrimsel secilim mekanizmasindan faydalanan algoritmalar var, kimisini yazmak da oldukca basittir ustelik. Surada bir ornegi var:
Gorunuste sofistike gibi duran bir yapi, olabildigince kucuk yapi taslarinin her defasinda dogru olaninin secilimiyle olusmasi vesilesiyle meydana gelebilir. Iste dogal seleksyon budur. Yalniz burada bir problem var, seleksyon geriye dogru islemez, yani romandaki 10. harf secildikten sonra artik 11. harften itibaren tum yazilan yazilan ilk 10 harfi aynen kullanmak zorundadir. Gunumuz yasam agaci tam olarak boyle calisir. Tum canlilar hucresel olarak benzer sekilde oksijenli solunum yapar, benzer sekilde mitoz & mayoz yasanir. Yani temel seyler tum canlilar icin ayni sekilde isler. Cunku seleksyon olmustur ve artik geriye donuk degisim olmaz. Tahtanin basina gecip yeniden canli cizimi yapan "akilli bir tasarimci" yoktur. Ilk goz suda olustugu icin tum canlilarin gozu sivi ile sarmalanmis bir goz kuresinin icindedir. Havada gormeye adapte olmus, surekli nemli kalmak zorunda olmayan bir goz dizayn eden tasarimci yoktur. Herkes atasindan aldigi sablonu kullanmak ve ortama ayak uydurmak zorundadir.
Dogal seleksyon ve evrimin calisma mekanizmasi basitce ozetlenebilen ama derinine indikce cok karmasiklasan bir olgu. Bence her insan hayatinda en az bir tane bu konuda kitap okumali, okumadan "Bence yok yeaa" diye sacmalamamali. Cunku burada reddetmeye calistiginiz sey, dunyanin en kalifiye universitelerinde kendine has bir fakultesi olan koca bir biyoloji dali.
Harvard Evrimsel Biyoloji:
Department of Organismic and Evolutionary Biology
Bu konuya da elbet sacma sapan ayetler atip, hic bir sey bilmeden "Ben maymundan gelmedim" tadinda yorum yazanlar olacaktir. Kendilerine ustte dedigim gibi bir biyoloji kitabi alip okumalarini tavsiye ediyorum ki oncelikle olayin maymundan gelme, bir seyden gelme tadinda basit bir meseleden ibaret olmadigini anlasinlar.