Trascendentium
Hectopat
Daha fazla
- Cinsiyet
- Erkek
- Meslek
- İnsan
Esenlikler olsun!
Russell'in çaydanlığı, ki Göksel Çaydanlık olarak da bilinir, filozof Bertrand Russell tarafından ortaya atılan bir analojidir. Bu analojiye göre, ispat yükümlülüğü iddiaya şüpheyle yaklaşan kişide değil, asılsız iddiayı ortaya atan kişidedir. İddia sahibi iddiasını kanıtlayana kadar, şüpheyle yaklaşan kişi herhangi bir ispat yükümlülüğünde değildir.
Russell bu analojiyi özellikle din ekseninde kullandı. Tanrı'ya benzer olarak, Russell, herhangi bir kanıt sunmadan, Dünya'nın yörüngesinde hiçbir şekilde görülemeyecek kadar küçük bir çaydanlığın olduğunu iddia ederse, kimseden ona inanmasını bekleyemezdi çünkü iddiasının yanlış olduğu kanıtlanamazdı.
Argümanın açıklaması
1952'de Illustrated dergisinde yayınlanması planlanan ama asla yayınlanmayan "Tanrı var mı?" adlı bir makalede, Russell şöyle yazdı:
Parodi dinlerdeki etki
Russell'in çaydanlığı, parodi dinleri de etkilemiştir. Tek Boynuzlu Görünmez Pembe At ve Uçan Spagetti Canavarı gibi daha popüler olan parodi dinlerde bu analojinin izleri görülebilir. Ayrıca çeşitli albümlerde ve kitaplarda da çaydanlık imajı kullanılmış ve bu analojiye atıfta bulunulmuştur.
Kaynaklar ve ileri okuma:
Russell'in çaydanlığı, ki Göksel Çaydanlık olarak da bilinir, filozof Bertrand Russell tarafından ortaya atılan bir analojidir. Bu analojiye göre, ispat yükümlülüğü iddiaya şüpheyle yaklaşan kişide değil, asılsız iddiayı ortaya atan kişidedir. İddia sahibi iddiasını kanıtlayana kadar, şüpheyle yaklaşan kişi herhangi bir ispat yükümlülüğünde değildir.
Russell bu analojiyi özellikle din ekseninde kullandı. Tanrı'ya benzer olarak, Russell, herhangi bir kanıt sunmadan, Dünya'nın yörüngesinde hiçbir şekilde görülemeyecek kadar küçük bir çaydanlığın olduğunu iddia ederse, kimseden ona inanmasını bekleyemezdi çünkü iddiasının yanlış olduğu kanıtlanamazdı.
Argümanın açıklaması
1952'de Illustrated dergisinde yayınlanması planlanan ama asla yayınlanmayan "Tanrı var mı?" adlı bir makalede, Russell şöyle yazdı:
- "Eğer ben Dünya ve Mars arasında eliptik bir yörüngede Güneş'in etrafında dönen porselen bir çaydanlık olduğunu öne sürseydim ve bu çaydanlığın en güçlü teleskoplarımızla bile tespit edilemeyecek kadar küçük olduğunu ekleyecek kadar da dikkatli olsaydım, kimse bu görüşümün tersini kanıtlayamazdı. Ama devam edip de bu savımın yanlışlanamaz nitelikte oluşundan dolayı insan aklının ondan kuşku duymasının kabul edilemez bir küstahlık olacağını söyleseydim, herkes haklı olarak saçmaladığımı düşünürdü. Ancak, eğer böyle bir çaydanlığın varlığı eski kitaplarca onaylansaydı, her pazar günü kilise de kutsal gerçeklik olarak öğretilseydi ve okullarda çocukların beynine kazınsaydı, onun varlığından kuşku duymak bir gariplik belirtisi olarak görülür ve o kuşkuyu duyan kişi, yakınçağda bir ruh doktoruyla, daha önceki çağlardaysa bir Engizisyon yargıcıyla görüştürülürdü."
- "Kendime Agnostik demeliyim; ama, tüm pratik gayeler için, ben bir Ateist'im. Hristiyan Tanrı'sının varlığının, Olimpos veya Valhalla tanrılarının varlığından daha muhtemel olduğunu düşünmüyorum. Başka bir örnek vermek gerekirse: Dünya ile Mars arasında eliptik bir yörüngede dönen bir porselen çaydanlığın olmadığını kimse ispatlayamaz, halbuki kimse bunun pratikte dikkate alınabileceğini de yeterince düşünmez. Bence Hristiyan Tanrı'sı da pek olası değil."
- "Organize dinlerin, açık düşmanlığımızı haketmesinin nedeni şudur ki: Russell'in çaydanlığına olan bir inancın aksine, din güçlüdür, etkilidir, vergiden muaftır ve kendini korumaktan aciz küçük çocuklara sistematik biçimde aşılanır. Çocuklar gelişim yıllarını çaydanlıklar hakkında manyakça kitaplar ezberleyerek harcamaya zorlanmazlar. Devletin okulları, anababaları yanlış biçimdeki çaydanlıklara inanmayı tercih eden çocukları okul sisteminin dışında tutmaz. Çaydanlığa inananlar, çaydanlığa inanmayanları ya da çaydanlık kâfirlerini veya çaydanlık sapkınlarını hatta çaydanlığı inkar edenleri ölümüne taşlamaz. Anneler çocuklarını, bir değil de üç çaydanlığa inanan çaydanlık-gâvuru eşlerle evlenmemeleri için uyarmaz. Önce sütü koyanlar, önce çayı koyanların dizlerini parçalamaz."
Parodi dinlerdeki etki
Russell'in çaydanlığı, parodi dinleri de etkilemiştir. Tek Boynuzlu Görünmez Pembe At ve Uçan Spagetti Canavarı gibi daha popüler olan parodi dinlerde bu analojinin izleri görülebilir. Ayrıca çeşitli albümlerde ve kitaplarda da çaydanlık imajı kullanılmış ve bu analojiye atıfta bulunulmuştur.
Kaynaklar ve ileri okuma:
Russell’s teapot. (2020, July 25). In Wikipedia. https://en.wikipedia.org/wiki/Russell%27s_teapotRussell’in çaydanlığı. (2020, May 26). In Vikipedi. https://tr.wikipedia.org/wiki/Russell%27in_%C3%A7aydanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1Safsata nedir? (2020, September 3). Technopat Sosyal. https://www.technopat.net/sosyal/konu/safsata-nedir.1053262/
Son düzenleme:
