Kötü olunur mu kötü doğulur mu?

Shimada Sensei dedi:

Dinler insanları yaptığı davranışlara göre cezalandırmayı veya ödüllendirmeyi vaat ediyorlar. Peki insan bu davranışlarını neye göre yapar? İnsan nasıl şekillenir?

İnsan ilk doğduğunda sıfır SSD gibidir. Etrafa güler, ağlar. Korku da bilmez hırs da. Bu SSD'ye ne yüklerseniz o program çalışır. Bebeği döversen, sürekli hakaret edersen;, genel olarak okula göndermeyip, hırsızların, "kötü" insanların içinde büyütürsen o bebekten mesnevi olmasını bekleyemezsin. Peki bu insan ileride "kötü" davranışlarda bulunursa onu cezalandırmak adil olur mu? Çocukluk döneminde sevgi görmemiş bir insandan sevgi beklemek adil olur mu?

Kısaca insanın karakterini çevre ve diğer insanlar şekillendirdikten sonra bu karakter yüzünden o insanı cezalandırmak mantıklı mı?

Genişletmek için tıkla...

Her insan içinde bir şeye inanma duygusuyla doğar. Kötü doğulmaz sonradan kötü olunur. Bence!

Her insanın bir karakteri var. Bu karakter zamanla şekillenebilir fakat bu belirli bir yaşa geldikten sonra nadiren olur.

Kötü insan, karakteri gereği kötü, iyi insan, karakteri gereği iyidir. Buna karşın her kötülük yapan kötüdür diyemeyiz.

En azından ben böyle düşünüyorum.

Bence empati sahibi olmayan her insan kötüdür. Bir çocuk da empati duygusuna ancak biri tarafından "öğretilirse" belli bir yaşından sonra sahip olabiliyor, bu durumda dediğim lojiğe göre her insan kötü doğuyor.

1 ve 0 degil bu sorularin cevabi.
Kotuluge yatkinlik diye bir sey vardir, aileden gelir; ama cevresel faktorler de vardir.
Guzellik gibi, zeka gibi bu da.
Aileden alirsin ama sen de uzerine koyarsin.

İnsan, yerine göre çevreyi yerle yeksan edebilirken ya da çevresel tüm etkileri duymazdan gelme kudretine sahip olabiliyorken; iş, iyi ve kötü ayrımına geldiği vakit çevrenin etkisine sığınmakta bir beis görmüyorsa, bu onun kendini yasa bellediğine delildir. İşi, oluşu, varlığı kendinden sebep bilenin; iyisi veya kötüsü de kendine göre biçimlenecektir, bu algı içinde hapsolmuş bir aklın da her şeyi kapsayan yasalar ile iştirakli olması pek muhtemel değildir.

Shimada Sensei dedi:

Dinler insanları yaptığı davranışlara göre cezalandırmayı veya ödüllendirmeyi vaat ediyorlar. Peki insan bu davranışlarını neye göre yapar? İnsan nasıl şekillenir?

İnsan ilk doğduğunda sıfır SSD gibidir. Etrafa güler, ağlar. Korku da bilmez hırs da. Bu SSD'ye ne yüklerseniz o program çalışır. Bebeği döversen, sürekli hakaret edersen;, genel olarak okula göndermeyip, hırsızların, "kötü" insanların içinde büyütürsen o bebekten mesnevi olmasını bekleyemezsin. Peki bu insan ileride "kötü" davranışlarda bulunursa onu cezalandırmak adil olur mu? Çocukluk döneminde sevgi görmemiş bir insandan sevgi beklemek adil olur mu?

Kısaca insanın karakterini çevre ve diğer insanlar şekillendirdikten sonra bu karakter yüzünden o insanı cezalandırmak mantıklı mı?

Genişletmek için tıkla...

İnsanı iyi yada kötü yapan şeyin tamamen çevresi olduğuna inanırım. Çevresindeki insanlar genelde kişiyi etkiler. Hep böyle olmuştur.

184424 dedi:

Ben iyiliğin ve kötülüğün de içimizde hazır olduğunu düşünüyorum. Hangisi ile hareket edersek o besleniyor ve kuvvetleniyor.

Genişletmek için tıkla...

Anakin, Darth Vader gibi mi

Güzel bir tartışma konusu aslında, üzerine çok da değinilmemesi biraz üzdü açıkçası.

Bana göre iyilik/kötülük insanın gözlediği yola göre; gerek ruhuna, gerekse vücuduna yansımış, evrendeki kapladığı alan kadarki mutlak varlığına kazılmış ve yoğurulmuş idealine göredir. Rahme düşen herhangi meçhul bir bebeğin, kimi zaman yönlendirilme esasında kaderinde ideal olarak doğmak vardır. Herkeste aynı yorumlanamaz. Bu bağlamda iyiliğin ve kötülüğün standardını belirlemek, belirleme çabasına girişmek suya yazı yazmak gibidir. İyinin/kötünün standardı belirlenemez, belirlenmemeli. Baş koyduğun yol kimine iyi, kimine kötüdür, bu bağlamda ezeli zıtlığa sahip olan iki kafanın birbirini iyi kötü olarak sınıflandırma çabasına girmesi saçmadır lakin doğaldır. Eğer çoğunluk tek bir yola baş koymuşsa azınlık kısmını kötü görür bunu da etik dışı davranış olarak bencillik diye sınıflandırıyoruz. En nihayetinde çoğu zaman standardı adaletli olmasa da çoğunluk belirler.

Bu tabii kime göre niye göre sonucuna vardırıyor kimi zaman.

Sorunun cevabını basitleştireceksek eğer; aslında kendimiz için yaptığımız çoğu davranışta, menfaatimizi gözlediğimizde çoğunlukla birileri tarafından kötü anılırız. Elleriyle peace işareti yapan hippi arkadaşların yorumlarını kâle almıyorum çünkü dünya yaşamak ve yok etmek, baskın gelmek üzere mutlak rasyonelliğin sağlanamadığı bir düzen üzerine kurulu.

Bu gerek bir insanı olsun, gerekse kendince bir yıldızı söndürmek...

Kötü olunmaz da kötü doğulmaz da. İnsanlar, kötü veyâ iyi değildir. İnsanlar; "kötü eylemde bulunmuş", "iyi eylemde bulunmuş", "kötü eylemlerde bulunmuş", "iyi eylemlerde bulunmuş", falan falan şeklinde sınıflandırılır, bence. Çok yardımsever bir adamın bir suç işleyip kâtil olduğunu düşünelim. Bu adam iyi biri mi, kötü biri mi? Adamın yaptığı tek bir eylem, tek son eylem, o adamı kötü biri yapmaya yeter mi?

Her bebek (insan) masum doğar... Çevresinde neler yaşarsa hayatı ona göre şekillenir...