Her şey tesadüf mü?

Einstein'in o sozu kuantum mekanigindeki bilinemezcilige gonderme yapmak icin soylenilmis, hicbir sey tesaduf degildir demek icin degil. Modern kuantum mekaniklerinde rastgeleliklik vardir zira.

Konuyu cok dagitmak istemiyorum ama kaynak vereyim: Elektron bulutu modeline gore, bir elektronun tam yeri bilinemez, bulunabilecegi bolgenin ihtimal havuzu vardir. ( Yani rastgelelik )



Fikrin yanlis demek de fikir ve cok yanlis. Matematigi felsefeden ayri tutma yaklasimi da yanlis.
Ironiktir, matematikciler aslinda iyi felsefe yaparlar.
Eyvallah hocam. Yazarken aklıma geldi söyledim. Öğrenmiş olduk. 🙂
 
Fikrin yanlis demek de fikir ve cok yanlis. Matematigi felsefeden ayri tutma yaklasimi da yanlis.
Ironiktir, matematikciler aslinda iyi felsefe yaparlar.
Kerem Cankoçak hocam da bunu söyledi bize ilk dersimizde. Çok hak veriyorum. Bu konuya ilgisi olanlar, hocanın Youtube kanalı var. Kesinlikle izlemenizi öneriyorum konudan bağımsız olarak. Bağlantıyı kurmak için.
 
Matematiksel bakımdan öyle olmadığını düşünüyorum. Senin bu cevabı yazarken yapacağın 2 davranışı ele alalım. Bu konuyu yazarken en basitinden yatarak, bağdaş kurarak, ayaklarının üstüne oturarak yazma gibi bir sürü ihtimal var. Bunu üstüne bu konuyu yazarken bir içecek içip içmeme ihtimalin var, bu içeceğin hangi marka hangi aromalı olma ihtimali var. Ben senin bağdaş kurarak oturur pozisyonda A marka B aromalı içeceği içme ihtimalini bulmak için tüm bu olayların olma ihtimallerini çarpmam gerekiyor. Bunu dünyanın var oluşundan bugüne kadar hesaplarsak 10000000000000000000000000000000000000000.../1 ihtimalden bile az bir olasılık ile bu hayatı yaşayacağımız anlamına geliyor.

Buradaki hata surada, sadece belirli olaylar silsilesinden gectikten sonra hayatin olacagini soylemis oluyorsun.

Yani bagdas kurup kola icerek mesaji yazma ihtimali p * q ise; ayakta muzik dinleyerek cay icerek yazma ihtimali de yine cevap yazmasi durumunu yaratabilir.

Hayatin olusmasi icin sadece ve sadece tek bir p*q*r...*t carpimi olup olmadigini bilmiyoruz.

Ornegin bize binlerce yil uzakliktaki yildizdan rastgele dagilan fotonun 2011 senesinde bir insanin retinasina denk gelmesi ve o insanin o yildizi gorme ihtimali de 1/sonsuz'a yakinsayan ihtimaldir.

Fakat o insan yildiza teleskopla baktigi surece bu ihtimal arka arkaya surekli gerceklesir. Neden? Cunku cok fazla tekrarlanir.
 
Buradaki hata surada, sadece belirli olaylar silsilesinden gectikten sonra hayatin olacagini soylemis oluyorsun.

Yani bagdas kurup kola icerek mesaji yazma ihtimali p * q ise; ayakta muzik dinleyerek cay icerek yazma ihtimali de yine cevap yazmasi durumunu yaratabilir.

Hayatin olusmasi icin sadece ve sadece tek bir p*q*r...*t carpimi olup olmadigini bilmiyoruz.

Ornegin bize binlerce yil uzakliktaki yildizdan rastgele dagilan fotonun 2011 senesinde bir insanin retinasina denk gelmesi ve o insanin o yildizi gorme ihtimali de 1/sonsuz'a yakinsayan ihtimaldir.

Fakat o insan yildiza teleskopla baktigi surece bu ihtimal arka arkaya surekli gerceklesir. Neden? Cunku cok fazla tekrarlanir.
Evet, işte bu yüzden %50 değildir. "Benim için ya evet ya hayır vardır. Yani bütün ihtimaller %50 ye denk geliyor. 1000 de 500 2 de 1 gibi." Buna karşılık olarak demek istedim. Şu an ki yaşamış olduğumuz hayatın %50 ihtimalle olmuş olma ihtimali imkansız.


Kısaca demek istediğim: Her şey tesadüf olsa bile bu tesadüf 1/100.... ihtimalinden bile düşük olmasıdır. Yani her şeyin tesadüf olması benim için çok zor. Daha yazı tura oyununda yazı getiremiyorken bu ihtimallerin gerçekleşme ihtimali çok düşük olduğu için hem akli hemde kalbi bir şekilde başka yerlere yöneldim.

"10000000000000000000000000000000000000000.../1" Bu kısmı yanlış yazmışım hocam. Düzelttim.

"Buradaki hata surada, sadece belirli olaylar silsilesinden gectikten sonra hayatin olacagini soylemis oluyorsun." Geleceği bilmem imkansız olduğu için geçmiş olayları örnek verebiliyorum.


Neyse hocam, iyi geceler. Siz anlamadığınız ya da benim yanlış düşündüğüm kısımları sorar/kendinize göre yazarsınız. Yarın sabah cevap veririm. İyi geceler.
 
Evet, işte bu yüzden %50 değildir. "Benim için ya evet ya hayır vardır. Yani bütün ihtimaller %50 ye denk geliyor. 1000 de 500 2 de 1 gibi." Buna karşılık olarak demek istedim. Şu an ki yaşamış olduğumuz hayatın %50 ihtimalle olmuş olma ihtimali imkansız.


Kısaca demek istediğim: Her şey tesadüf olsa bile bu tesadüf 1/100.... ihtimalinden bile düşük olmasıdır. Yani her şeyin tesadüf olması benim için çok zor. Daha yazı tura oyununda yazı getiremiyorken bu ihtimallerin gerçekleşme ihtimali çok düşük olduğu için hem akli hemde kalbi bir şekilde başka yerlere yöneldim.

"10000000000000000000000000000000000000000.../1" Bu kısmı yanlış yazmışım hocam. Düzelttim.

"Buradaki hata surada, sadece belirli olaylar silsilesinden gectikten sonra hayatin olacagini soylemis oluyorsun." Geleceği bilmem imkansız olduğu için geçmiş olayları örnek verebiliyorum.


Neyse hocam, iyi geceler. Siz anlamadığınız ya da benim yanlış düşündüğüm kısımları sorar/kendinize göre yazarsınız. Yarın sabah cevap veririm. İyi geceler.

Iyi geceler. Arkadasin %50 yaklasimi direkt yanlis zaten. Tartismaya gerek yok.

Senin yaklasimindaki hatayi tam anlatamadigimi dusunuyorum. Her seyi, pesi-sira atilan zar atislari gibi arka arkaya carparak bakkal hesabi ihtimale dokmek evreni aciklamak icin fazla primitif.

Cogu olgu birbirinden bagimsiz degil ( x olursa y olur, x olmazsa z olur gibi ) ve bir olay gerceklesince yepyeni ihtimal havuzlari aciliyor.

Tam da bunu izah etmeye calisan "Infinite monkey theorem" diye bir teori var. Okuyun:

Kabaca buradaki olay, geriye dogru donulmeksizin, belirli olaylarin gerceklesmesinin ileriye donuk olaylarin gerceklesme ihtimalini arttirmasina yonelik.

Yani senin favori yemegin kebap ise, dunyadaki her yemegi yapan yere ulasmani saglayacak ihtimal gerceklesirse orada kebap soyleme ihtimalinin %100 e yakinsayacagini anlatiyor.

Oraya varma ihtimali * dunyadaki tum yemeklerin sayisi degil sonuc, yalnizca oraya varma ihtimali.
 
Iyi geceler. Arkadasin %50 yaklasimi direkt yanlis zaten. Tartismaya gerek yok.

Senin yaklasimindaki hatayi tam anlatamadigimi dusunuyorum. Her seyi, pesi-sira atilan zar atislari gibi arka arkaya carparak bakkal hesabi ihtimale dokmek evreni aciklamak icin fazla primitif.

Cogu olgu birbirinden bagimsiz degil ( x olursa y olur, x olmazsa z olur gibi ) ve bir olay gerceklesince yepyeni ihtimal havuzlari aciliyor.

Tam da bunu izah etmeye calisan "Infinite monkey theorem" diye bir teori var. Okuyun:

Kabaca buradaki olay, geriye dogru donulmeksizin, belirli olaylarin gerceklesmesinin ileriye donuk olaylarin gerceklesme ihtimalini arttirmasina yonelik.

Yani senin favori yemegin kebap ise, dunyadaki her yemegi yapan yere ulasmani saglayacak ihtimal gerceklesirse orada kebap soyleme ihtimalinin %100 e yakinsayacagini anlatiyor.

Oraya varma ihtimali * dunyadaki tum yemeklerin sayisi degil sonuc, yalnizca oraya varma ihtimali.
Demek istediğinizi şimdi anlıyorum. Buradaki hatam bir olayı olmaz yada olur diğerek açıklamam. Çok ama çok küçük bir örnek verecek olursak. Ayranı hiç sevmeyen, kolayı çok seven birine ya ayranı ya da kolayı seçeceksin desek. Arkadaşın kolayı seçme ihtimali %50 değil %50'den çok daha fazladır. Doğru anlamış mıyım?

Çünkü eski kararlarında arkadaş çok büyük bir kısmını kola seçtiği için bu durumda kola seçme ihtimali artıyor.
 
Demek istediğinizi şimdi anlıyorum. Buradaki hatam bir olayı olmaz yada olur diğerek açıklamam. Çok ama çok küçük bir örnek verecek olursak. Ayranı hiç sevmeyen, kolayı çok seven birine ya ayranı ya da kolayı seçeceksin desek. Arkadaşın kolayı seçme ihtimali %50 değil %50'den çok daha fazladır. Doğru anlamış mıyım?

Çünkü eski kararlarında arkadaş çok büyük bir kısmını kola seçtiği için bu durumda kola seçme ihtimali artıyor.

Evet, aynen oyle. Adam zaten ayran seviyor. Disaridan bakan gozlemciye gore "Buraya gelip 250 icecek arasindan ayran siparis etmesi ne tesaduf, 1/250 gerceklesti" gibi gorunecek ama aslinda ihtimal %90 in uzerinde. Bagimsiz dusunmemek gerekiyor.

Dunya gibi suyun sivi halde kalabildigi, karbon bulunan, radyasyon olmayan kaya gezegenlerde belki de 5 milyar yil icerisinde canli olusma ihtimali %90 in uzerindedir. Arkasindaki mekanigi bilmiyoruz. Evrende bu sartlari saglayan milyonlarca gezegen var.
 
Matematiksel bakımdan öyle olmadığını düşünüyorum. Senin bu cevabı yazarken yapacağın 2 davranışı ele alalım. Bu konuyu yazarken en basitinden yatarak, bağdaş kurarak, ayaklarının üstüne oturarak yazma gibi bir sürü ihtimal var. Bunu üstüne bu konuyu yazarken bir içecek içip içmeme ihtimalin var, bu içeceğin hangi marka hangi aromalı olma ihtimali var. Ben senin bağdaş kurarak oturur pozisyonda A marka B aromalı içeceği içme ihtimalini bulmak için tüm bu olayların olma ihtimallerini çarpmam gerekiyor. Bunu dünyanın var oluşundan bugüne kadar hesaplarsak 1/10000000000000000000000000000000000000000... ihtimalden bile az bir olasılık ile bu hayatı yaşayacağımız anlamına geliyor.
Olur ya da olmaz.
 
Tesadüf, rastlantı, rastgele gibi kavramlar bence yalnızca insanların olayları en basit şekliyle yorumlama biçimi. En ince ayrıntısına kadar tüm neden ve sonuçlar hesaplanabilseydi hiçbir şeyin tesadüfi gerçekleşmediği görülebilirdi bence.

Bu konuya benzer bir düşünce deneyi mevcut: Laplace'ın şeytanı - Vikipedi
 
Bir oyun nasıl kendine oluşmuyorsa, evrende kendi kendine oluşmamıştır.
Akıl var mantık var.

Herhangi bir Yunan felsefesinden ilham almam.
Hz İbrahim ile karınca arasında geçen olay bile, ders almama yeter ve artar.
 

Geri
Yukarı