Rehber Throttle Sorunları ve Çözümleri

Herkese Merhaba;
Bugün CPU ve GPU Throttle çözümlerine değineceğiz. Gaming Laptop kısmına açtım rehberi çünkü en çok buralarda gördüğümüz sorunlar. Moderatör dilerse değiştirir.

İlk eski rehberlerimi de burada belirtip yeni bu işlere merak salacak arkadaşlara güzel kaynaklar göstermek isterim.

Burada gösterilenler genel olarak İntel işlemcileri kapsar. AMD işlemcilerde de süreç benzer olsa da isimleri farklıdır.

ThrottleStop AMD işlemcilerde çalışmaz. HWINFO kullanın.

Throttle nedir?​

Throttle, sisteminizdeki birtakım parçaların belirli sebeplerle yavaşlaması ve yavaşlatılmasıdır. Yani donanımsal düzeyde yavaşlama sebepleri diye özetlenebilir.

Throttle varsa nasıl anlarız?​

HWINFO Sensörler veya ThrottleStop Limits sekmesi gibi yerlerden bilgi edinilebilir.
Biz bugün HWINFO üzerinden göstereceğiz çünkü hem detaylı hem de neredeyse her türlü Throttle'ı görmenizi sağlıyor. HWINFO aracını indirdikten sonra sensörler kısmına erişin ve şöyle bir şey göreceksiniz:

Basit görünüm:


Ayrıntılı Görünüm:


ThrottleStop'da ise yukarıda dediğim gibi Limits sekmesi üzerinden görüntüleyeceksiniz.

Genel olarak nasıl Throttle sorunlarımıza bakacağımızı öğrendiğimize göre yavaştan başlayalım.

IA/GT/RING Thermal Throttle:​

Cihazınızdaki CPU birimi yüksek sıcaklık sebebiyle çekirdekler üzerinden yavaşlatma uygular.

• Bazı sistemlerde ve durumlarda bazı çekirdekler diğer çekirdeklerden daha sıcak olabilir. Böyle bir durumda o çekirdeğe termal yavaşlatma uygulanır.

Çözümler:

• Termal macun veya var olan farklı ısı iletkeninizi değiştirmek, düzgün sürmek, optimum hale getirmek.
• Fan gibi soğutmaya dönük parçalarınızı optimum hale getirmek.
• Undervoltage gibi işlemlerle aynı iş için daha düşük W çekmeye zorlamak.
• Sistemi kendi iradenizle limitlemek. Önerilmez. Performans kaybı oluşturacaktır elbette.

IA/GT/RING Running Average Thermal Throttle (RATL) Throttle:​

Cihazınızdaki CPU birimi üzerinde bir ortalama sıcaklık limiti ayarlanmıştır. Bunu geçtiğinizde Throttle olur. Çözümü Thermal Throttle ile aynıdır.

IA/GT/RING VR Thermal Throttle​

Voltaj regülatörünüz bir termal ısınma sinyali gönderir ve bu sistemde şiddeti değişebilecek seviyede bir Throttle uygular.

• Bu Throttle'a sisteminizi çok maruz bırakmanızı önermem.

Çözümler:

• Genelde Undervoltage gibi işlemler bu sorunu daha iyi çözer.
• Kasanızın içini soğuk tutmaya çalışın.
• Termal macunlarınız yine de optimum olsun.

​

IA/GT/RING VR Thermal Design Current Throttle (TDC)​

Üretilmiş parçanın çalışma akım sınırının aşılmasında oluşan Throttle'dır. Parça çekebileceği maksimum akımı çektiğinde bu Throttle devreye girer daha fazla çekilmesin diye. TDC, bir cihazın veya bileşenin belirli bir elektrik akımına ne kadar dayanabileceğini gösterir.

Çözümler:

• Undervoltage uygulamak. İlk bu denenmeli.
• TDC kapatmak. Hiç önerilmez. Sistemi öyle kullanmaya devam etmeniz önerilir.

​

IA/GT/RING Electrical Design Point (EDP)​

Cihazınız elektriksel tasarım veya başka sebeplerle yavaşlatılır. Genelde akımsal daralma diye ifade edilir. Fark ettiyseniz başlık rengi değişti. Zor Throttle'lara özel muamele uygulamak lazım değil mi?

Çözümler:

• İlk IccMax değerlerinizi optimize etmelisiniz. Dar bir akım limiti uygulanmış olabilir.
• Power Limit 4 değeriniz uygun olmayabilir. 0 veya 1023 değerini öneririm. Anakartlarda ayarlama yapıyorsanız elbette birimi farklı olabilir ve 1000 ile çarpmak zorunda kalabilirsiniz.
• Akımsal sorun olduğu için Undervoltage sorunu çözebilir.

İşte şimdi kötü kısımlar geliyor.

• SVID Voltage Limit değerini optimize etmeniz gerekebilir. Bu terim anakartlarda farklı ifadelerle karşınıza çıkabilir. Bu ayarla oynamak oldukça sıkıntı sonuçlar doğurabilir. VR Voltage Limit gibi ifadelerle görebilirsiniz. Hatta muhtemelen bir çoğunuz anakartında göremeyebilir bile. Bu Throttle olan sisteminiz varsa kaliteli anakartlı bir başka laptop veya masaüstü ise daha kaliteli anakartlar öneririm.
• DRAM Running Average Power Limit (DDR RAPL) sebebiyle olabilir. Bu DRAM modüllerinin belirlenmiş limitinin üstünde güç tüketmesiyle meydana gelen bir yavaşlatma şeklidir. Bununla da pek oynamanızı önermem. Kaliteli sistemler veya anakartlara yöneleceksiniz.
• MUX olmayan sistemde monitör bağlayıp iGPU devre dışı bırakmak (Dahili monitör güç almasın. Dahili monitörü kapatın. Yalnızca 2.Ekranı seçin.) çözüm getirebilir.
• Cache Ratio düşürmek yer yer işe yarayabilir.
• Elektriksel tasarım ürünü anakartınızda bir aksilik olup olmadığını kontrol edin.

IA/GT/RING Power Throttle Tipleri [Bu kısmı kendim ele alacağım teknik adından ziyade]​

Bazı güç limitlerimiz var arkadaşlar. Bazılarından kurtulmak kolayken bazılarından hayır, kolay değildir. Hatta insanın epey canını sıkabilecek niteliktedirler.

1.Güç Limitleri [MSR]​

Genelde her sistemde üstünde oynayabileceğiniz güç limitlerinizdir. Buradaysa sorun kurtarmak oldukça kolay.

2. Güç Limitleri [MMIO]​

Bunun kontrolü genelde DPTF'dedir. Ancak bazı sistem yazılımları da değiştirebilir. DPTF hakkında makalem var inceleyebilirsiniz onu da. Bunu da kolaylıkla devre dışı bırakabilirsiniz.

3.Güç Limitleri [EC]​

İşte burada ayvayı yediniz. Buna yazılımsal bir müdahale de bulunamayabilirsiniz. Tabiki istisnalar vardır. Bazı sistem performans uygulamalarınız misal Monster Control Merkezi yada MSI Dragon Center (Yeni adıyla MSI Center) gibi uygulamalardan bahsediyorum. Ancak size değiştirme izni vermezler genelde doğrudan. Ancak orada belirlenen performans modlarını değiştirerek EC limitinizi düzeltebilirsiniz.

Bu tarz sorunlarınızda şu kavramları da gözden geçirin anakartınızda. Tabi gelişmiş erişimli BIOS'unuz varsa. "Advanced BIOS"

• Platform Power Limit 1
• Platform Power Limit 2
• Power Limit 3
• Running Average Power Limit (RAPL)

Bu tarz özel durumlarda aşağıda benden yardım almanız daha iyi olur.

IA Thermal Velocity Boost (TVB)​

Önemli bir Throttle değildir. TVB'nin sıcaklık sebebiyle devre dışı kaldığını söyler. Thermal Velocity Boost yanlış hatırlamıyorsam sistem soğuk derecelerdeyken çekirdek hızlarına 100 MHz gibi değerlerle Overclock yapıyordu. Bu özellik sıcaklığı geçince devre dışı oluyor haliyle.

GT/RING Max VR Voltage Throttle (EDP ile aslında aynı yere çıkıyor genelde.)​

Elektriksel tasarım, maksimum akım limitlemeleri ve EDP'de bahsettiğim her şey sebebiyle oluşabilecek Throttle'dır. Çok sık görülen ama kurtarmanın zor olduğu bir Throttle'dır.

Çözümler:

• EDP ile hemen hemen aynıdır.

GT Package-Level GT Throttle (PLGT)​

Oldukça nadirdir. CPU şiddetli yük tüketimindeyken genelde iGPU'ya abanılırsa görür. Şimdiye dek bundan sorun yaşayan görmedim umarım da görmeyiz.

Çözümler:

• Undervoltage gibi işlemlerle daha düşük Watt değerlerine ulaşmak.
• MUX Switch varsa laptopunuzda onu kullanmanız yoksa harici monitör bağlayıp iGPU'yu kapatmak. (Yalnızca 2.Ekran)
• CPU'nun pek etkileneceğini sanmıyorum ama bu süreçte CPU'da etkileniyorsa iGPU'yu güç tasarrufu moduna almak sorunu hem çözüp hem de Watt değerinden tasarruf ettirebilir. Oyun performansı etkilenmez.

IA/GT/RING BD PROCHOT (Çift taraflı PROCHOT)​

Genelde iş sistemlerinde Throttle yapması ayarlanacak şekilde ayarlanan Throttle'dır. BD PROCHOT ilginç ama amacına uygun kullanılırsa harika işe yarar bir şeydir. Eğer anakartınızda bir parça ısınırsa ve ulaştığı sıcaklık BD PROCHOT limitine takılırsa an itibariyle sistem adeta felç geçirir. CPU'ya doğru bir BD PROCHOT sinyali gelir ve CPU bunu işler. Sonuç olarak genelde işlemci hızınız öyle seviyelere düşer ki sistemde seslerin robotikleştiğini duyduğum bile oldu. 0.19 MHz gibi değerlere CPU hızınız gerileyebilir. Bundan genelde her sistemde kurtulmayı öneriyorum. Bazen macun ömrünü korusun pumpout gibi şeyler yapmasın diye de devreye sokulur. Genelde ekran kartından devreye girer veya direkt CPU kendisine de gönderebilir. İlginç bir şey!

Çözümler:

• BD PROCHOT kapatmak. Benim genel olarak önerdiğim bir eylemdir.
• Sistemi sıcaklıktan kurtarmak. Undervoltage gibi voltaj bazlı çözümler veya direkt kasa içini ve soğutma bloğunu soğutmaya yönelik çözümler sizi kurtarabilir. Ancak ben ilkini öneriyorum.

CPU Utilization Throttle (Kullanım Limiti)​

CPU'nuzda bir kullanım limiti söz konusu olabilir. %80'de takılabilir.

Çözümler:

• Bu gibi durumlarda Clock Mod değerine bakmanızı öneririm. %100 değilse yapın.
• Eğer ilki sorunu çözmezse benimle iletişime geçin. Çok ilginç bir vakayla karşı karşıyayızdır.

​

Kapanış​

Umarım birilerine yardımcı olmuşuzdur. Zaten asıl amacım Türkçe bir rehber oluşturmaktı, farkındalık oluşturmaktı. Umarım herkes bir şeyler öğrenmiştir. Throttle sorunları dizüstü bilgisayarlar için özellikle çok önemlidir. Dandik anakartlı sistemler almayın. Kendinize iyi bakın. Başka bir rehberde görüşmek dileğiyle! <3

Profil mesajımda rehber zamanının başladığını duyurmuştum. Beğenenleri etiketlemek isterim. Haberleri olmasını ve belki bir gün işe yarayacaksa servis etmelerine teşvik etmek için. Kendilerini rahatsız ediyorsam şimdiden üzgünüm.

@AJFA @Emre C @Emir M. @LittleWarlocc @Nizel G @Umut Nas @Bursalı Hacı Java @Violet S @566156