Genel görelilik teorisinde 3 boyutlu uzaya ek olarak uzayı çarşaf olarak tasvir edilen zaman boyutu kaplamaktadır.
Bu kurama dair kısa bir video:
Zaman boyutu ağır nesneler tarafından bükülmektedir. Bir nesne ne kadar ağırsa bu çarşafı o kadar büker.
Anlaşılması açısından basit bir deney videosu:
Işık, uzayı büken nesnelerin veya galaksi gibi oluşumların yanından geçerken bir kırılma meydana gelir. Bunu Einstein halkası gözlemlerinin sonucu biliyoruz.
Işığın bükülmesi gibi zamanın akışı da ağır nesnelerin yanında yavaşlamaktadır. Uzayda bilinen en ağır nesnelerden biri olan kara deliklerin yanında zamanın kayda değer ölçüde yavaşladığı tahmin ediliyor. Eğer içine düşmeyecek şekilde bir kara deliğin yörüngesine girip, belli bir süre dönüp, daha sonra bir şekilde kurtulup dünyaya dönecek olsaydın aradan yıllar geçmiş olduğunu farkedecektin. Bu düşünsel deneyi Stephen Hawking bir belgeselinde detaylıca anlatmıştır. Aynı belgeselde zaman yolcuları için sembolik olarak bir parti bile düzenlemiştir. Bu referans eşliğinde internette aratılırsa bulunabilir diye belirtmek istedim.
Bir başka düşünsel deneyde ışık hızında seyahat etmek vardı. Işık fotonlarının zamanı durmuş durumdadır. Bu yüzden kaynaktan çıktığı zamanki haliyle kalır. Gökyüzüne baktığımızda bu yüzden geçmişi görürüz. Eğer dünyanın çevresini ışık hızında dolaşan bir tren ile bir süre yolculuk yapmış olsaydık, dünyayı saniyede 7 defa dolaşacaktık ve tren nihayet durduğunda geleceğe yolculuk etmiş olacaktık. Çünkü bizim zamanımız ışık hızı nedeniyle durmuş olmasına rağmen dışarıdaki zaman akmaya devam edecekti. Bu düşünsel deney de yine Stephen Hawking'in daha önce bahsettiğim aynı belgeselinde anlatılmıştır.
Yerçekiminin zaman üzerindeki etkisinin pratik bir gözlemi GPS sistemleri üzerinden yapılabilir. GPS sistemlerinin atom saatleri tarafından sürekli olarak senkron edilmesi gerekmektedir. Zira dünyanın yörüngesinde dönen bu sisteme ait uyduların hesaplamaları çok hassas bir doğrulukta olması zaruridir. Nanosaniyelik bir sapma bile sistemin doğruluğunu bozabilir. Bu bozulmalar ise dünyanın yerçekiminin etkisi yüzünden meydana gelmektedir.
