Liberalizm kusurlu mu?

Salih Karagoz · 13 Nisan 2024

Liberalizm bana gayet mantıklı gelen bir düzen hatta bazı noktalarda liberteryanizm de mantıklı ama biraz abartılı tabii. Sorun şu serbest piyasada şirketlerin iyi olmak için motivasyonu yok mesela bir ürün tüm şirketler tarafından kötü üretiliyorsa bunu bir şirket iyi yapmaya kalkışmazsa o ürün daima kötü olacak ve halk kötü hizmet alacak. Bu durumda da halkın yapabileceği bir şey yok devletin ürünün kalitesini artırmak namına yapabileceği şeylerse serbest piyasanın serbestliğini ve özgürlüğü kısıtlar. İki ucu sivri mızrak gibi. Son olarak buna bir örnek vermek istiyorum mesela Türk televizyonunda iyi bir yapım göremiyoruz bu durumda sektörün düzelmesi açısından drama aşk gibi konular yasaklanıp bir eleştirmen komite kurulup en az 80 puan alan diziler yayınlanacak ve yılda en az 2 dizi yayınlanacak denilebilir. Bu sektörü düzeltir ancak özgürlüğe ve serbest piyasaya engel olur. Üzerine düşünülmesi gereken önemli bir konu ne olursa olsun yanıtlarınızı bekliyorum.

bitwise · 14 Nisan 2024

Bir sirketin "iyi" olmasi nedir? Kaliteli urunler uretmesi mi yoksa halk sagligini ya da guvenligini tehlikeye atmamasi mi?

Eger kaliteli urunler uretmesi ise, bunu duzenlemek icin herhangi bir sey yapmana gerek yok. Serbest piyasa ekonomisi geregi kalite kalite ve fiyat fiyat ayri segmentteki urunler zaten kendi talebini olusturacak. Super VIP Deluxe hamburger uretip bunu 10 bine satan restoran da alici bulacak, 50 liraya incecik sucuklu tost yapan bufe de. Bunu kontrol etmek devletin sorumlulugunda olmamali.

Eger halk guvenligi ise buradaki endise bunu da hukukun ustunlugu ile cozersin. Uygun bir yasa, o yasayi denetleyen firmalar ve o firmalari denetleyen farkli kurumlar ile bu bunu guvence altina alirsin. Ornegin kalitesiz et kullananlara ceza kesersin, o etleri tespit edemiyorsan denetleyenlere ceza kesersin. Devletin kendisinin on ayak oldugu "hizli tren" insiyatifinde kaza oldugunda ya da devletin icinde bulundugu maden kazalarinda neden sorumluluar cezalandirilamiyor? Cunku devlet erki kendi kendisini denetleyemiyor ya da denetlemek isine gelmiyor. Bu sorumluluk ozel sirketlerde olmus olsaydi patir patir ceza kesilir, sorumlular bulunurdu. ( Saglikli bir hukuk sistemi oldugunu varsayiyorum )

Sonuc olarak liberalizmin yesermesi icin birinci ve en temel oncelik hukuk sisteminin olmasi. Herkes hesap verecek. Ikincisi de devletin sinirli bir otorite olmasi. Yani devlet tren isletirse, karayolu yaparsa, teleferik isletirse olusan kazalarda sorumlu asla bulunamaz cunku devletin macasi kendi kendine ceza kesmeye yetmez.

Bence liberalizmin en kusurlu tarafi saglik ve egitim konularinda. Bu iki alanda sosyal devlet anlayisi bana daha mantikli geliyor. Zaten hicbir ideoloji tek basina mantikli degil. Hibrit sekilde her ideolojinin en iyi taraflari saglikli bir hukuk ve egitim sistemiyle harmanlanirsa Turkiye gibi cok guzel bir cografyada fakir kalabilmemiz icin suzme salak olmamiz gerek. ( Malesef bunu basariyoruz )

Salih Karagoz · 14 Nisan 2024

bitwise dedi:
Bir sirketin "iyi" olmasi nedir? Kaliteli urunler uretmesi mi yoksa halk sagligini ya da guvenligini tehlikeye atmamasi mi?

Eger kaliteli urunler uretmesi ise, bunu duzenlemek icin herhangi bir sey yapmana gerek yok. Serbest piyasa ekonomisi geregi kalite kalite ve fiyat fiyat ayri segmentteki urunler zaten kendi talebini olusturacak. Super VIP Deluxe hamburger uretip bunu 10 bine satan restoran da alici bulacak, 50 liraya incecik sucuklu tost yapan bufe de. Bunu kontrol etmek devletin sorumlulugunda olmamali.

Eger halk guvenligi ise buradaki endise bunu da hukukun ustunlugu ile cozersin. Uygun bir yasa, o yasayi denetleyen firmalar ve o firmalari denetleyen farkli kurumlar ile bu bunu guvence altina alirsin. Ornegin kalitesiz et kullananlara ceza kesersin, o etleri tespit edemiyorsan denetleyenlere ceza kesersin. Devletin kendisinin on ayak oldugu "hizli tren" insiyatifinde kaza oldugunda ya da devletin icinde bulundugu maden kazalarinda neden sorumluluar cezalandirilamiyor? Cunku devlet erki kendi kendisini denetleyemiyor ya da denetlemek isine gelmiyor. Bu sorumluluk ozel sirketlerde olmus olsaydi patir patir ceza kesilir, sorumlular bulunurdu. ( Saglikli bir hukuk sistemi oldugunu varsayiyorum )

Sonuc olarak liberalizmin yesermesi icin birinci ve en temel oncelik hukuk sisteminin olmasi. Herkes hesap verecek. Ikincisi de devletin sinirli bir otorite olmasi. Yani devlet tren isletirse, karayolu yaparsa, teleferik isletirse olusan kazalarda sorumlu asla bulunamaz cunku devletin macasi kendi kendine ceza kesmeye yetmez.

Bence liberalizmin en kusurlu tarafi saglik ve egitim konularinda. Bu iki alanda sosyal devlet anlayisi bana daha mantikli geliyor. Zaten hicbir ideoloji tek basina mantikli degil. Hibrit sekilde her ideolojinin en iyi taraflari saglikli bir hukuk ve egitim sistemiyle harmanlanirsa Turkiye gibi cok guzel bir cografyada fakir kalabilmemiz icin suzme salak olmamiz gerek. ( Malesef bunu basariyoruz )

Sağlık ve eğitim gibi alanları tamamen devlete bırakmak sağlıklı bir çözüm olmayabilir. Özel okulların öğrencileri sorgulamadan geçirmemesi ve gereksiz röntgen çektirmeyen özel hastaneler gibi durumlar denetlenerek çözülebilir. Eğitim ve sağlık hizmetlerinin devlete bırakılması durumunda, devletin çözemeyeceği sorunlar ortaya çıkabilir. Bu nedenle devlet ücretsiz sağlık hizmeti sunabilir ancak bu hizmetleri sağlayan sağlık ocakları ve hastaneler, devletin denetlediği şirketler tarafından işletilebilir. Benzer şekilde eğitim alanında da özel şirketler tarafından sağlanan hizmetler il il seçimlerle belirlenebilir. Örneğin, Ankara'da eğitim sistemi iyi olabilirken, Ardahan'da kötü olabilir çünkü farklı şirketler tarafından hizmet sağlanıyor olabilir. Ardahanlılar bir sonraki seçimde, Ankara'daki eğitim veren şirketi seçebilir ve bu durum Ardahan'daki şirketi geliştirmeye teşvik eder. Ben belediye seçimlerinde de şirketlerin seçilmesini destekliyorum. Çünkü belediyecilikte önemli olan siyasi ideoloji veya parti başkanı değil, hizmetlerdir. Bu hizmetler ise belirli bir komite tarafından yönetilebilir. Bu görüş, liberteryen yaklaşıma benzer nitelikler taşıyabilir.

bitwise · 14 Nisan 2024

Salih Karagoz dedi:
Sağlık ve eğitim gibi alanları tamamen devlete bırakmak sağlıklı bir çözüm olmayabilir. Özel okulların öğrencileri sorgulamadan geçirmemesi ve gereksiz röntgen çektirmeyen özel hastaneler gibi durumlar denetlenerek çözülebilir. Eğitim ve sağlık hizmetlerinin devlete bırakılması durumunda, devletin çözemeyeceği sorunlar ortaya çıkabilir. Bu nedenle devlet ücretsiz sağlık hizmeti sunabilir ancak bu hizmetleri sağlayan sağlık ocakları ve hastaneler, devletin denetlediği şirketler tarafından işletilebilir. Benzer şekilde eğitim alanında da özel şirketler tarafından sağlanan hizmetler il il seçimlerle belirlenebilir. Örneğin, Ankara'da eğitim sistemi iyi olabilirken, Ardahan'da kötü olabilir çünkü farklı şirketler tarafından hizmet sağlanıyor olabilir. Ardahanlılar bir sonraki seçimde, Ankara'daki eğitim veren şirketi seçebilir ve bu durum Ardahan'daki şirketi geliştirmeye teşvik eder. Ben belediye seçimlerinde de şirketlerin seçilmesini destekliyorum. Çünkü belediyecilikte önemli olan siyasi ideoloji veya parti başkanı değil, hizmetlerdir. Bu hizmetler ise belirli bir komite tarafından yönetilebilir. Bu görüş, liberteryen yaklaşıma benzer nitelikler taşıyabilir.

Ne kadar kuvvetli ve gelir adaleti saglanmis bir ekonomi yaparsan yap cok fakir insanlar olacaklar populasyonda. ( Bkz: Lorenz Egrisi )

Bu sebeple
1. Zenginden alip fakire veren bir mekanizma
2. En fakirin bile temel saglik & egitim hizmeti alabilecegi bir mekanizma

Bu ikiliye ihtiyac var. Devlete tamamen birakmak kesinlikle cozum degil, buna katiliyorum. Ama ozele de butunuyle birakmak cozum olmaz zira onlarin birinci amaci karini maksimize etmek olacak. Umurlarinda degil birilerinin parasinin olmamasi.

Devlet egitim vermeyebilir fakat burs verebilir, insanlar aldigi bursa ozel egitim alabilir. Aslinda universite kredisi biraz boyle sayilir. Ben devletin mufredat belirlemesine ve sinav yapmasina da karsiyim. Okullar kendi mufredatlarini ve giris sinavlarini yapsinlar. Ogretmenlerden iyi kimse bilmez bu isi, onlara birakmasi ve devletin o isten elini cekmesi en makulu. Boylelikle sacma sapan din ya da milliyetcilik propagandasinin da onune gecilmis olur. Isteyen Kurtce ogretsin, isteyen sadece Kuran ogretsin, devletin haddine olmamali halkin alacagi egitime karar vermek.

Ote yandan akraba evliligi yapip da 8 tane zeka geriligi olan cocuk yapan ailenin egitim masraflarini neden biz toplum olarak ustleniyoruz argumani da gaddar bir arguman gibi dursa da mantikli aslinda.

Benim aklima gelen cozum, her ailenin sadece 2 cocuguna geri odemeleri egitim kredisi verilebilir. Cok cocuk yapan krediyi alamaz. Cocugunun egitimini tamamlayacagina guvenmeyen alamaz. Aldigi krediyi egitim disi faaliyetlere harcayan ceza oder. Buradan klavye arkasindan atip tutmasi olay elbet farkindayim ama sonucta devlet de milyonlarca dolar geliri olan bir organizasyon, 16 kusur devlet kurduk diye ovunmek kolay, is hizmet vermeye gelince zirva hepsi

Suistimal edilmesinin onune gecerken zeki ama fakir insanlarin da topluma kazandirilmasi onemli. Saglik icin de gorusum benzer sekilde.

Woolgatherer · Pazartesi 19:26

bitwise dedi:
Bir sirketin "iyi" olmasi nedir? Kaliteli urunler uretmesi mi yoksa halk sagligini ya da guvenligini tehlikeye atmamasi mi?

İkisi de aslında. Neden ikisini ayrı kefeye koydunuz?

bitwise dedi:
Eger kaliteli urunler uretmesi ise, bunu duzenlemek icin herhangi bir sey yapmana gerek yok. Serbest piyasa ekonomisi geregi kalite kalite ve fiyat fiyat ayri segmentteki urunler zaten kendi talebini olusturacak. Super VIP Deluxe hamburger uretip bunu 10 bine satan restoran da alici bulacak, 50 liraya incecik sucuklu tost yapan bufe de. Bunu kontrol etmek devletin sorumlulugunda olmamali.

bitwise dedi:
Eger halk guvenligi ise buradaki endise bunu da hukukun ustunlugu ile cozersin. Uygun bir yasa, o yasayi denetleyen firmalar ve o firmalari denetleyen farkli kurumlar ile bunu guvence altina alirsin. Ornegin kalitesiz et kullananlara ceza kesersin, o etleri tespit edemiyorsan denetleyenlere ceza kesersin. Devletin kendisinin on ayak oldugu "hizli tren" insiyatifinde kaza oldugunda ya da devletin icinde bulundugu maden kazalarinda neden sorumluluar cezalandirilamiyor? Cunku devlet erki kendi kendisini denetleyemiyor ya da denetlemek isine gelmiyor. Bu sorumluluk ozel sirketlerde olmus olsaydi patir patir ceza kesilir, sorumlular bulunurdu. ( Saglikli bir hukuk sistemi oldugunu varsayiyorum )

Peki bu saglikli hukuk sistemi, amacı sadece kâr etmek isteyenlerden oluşan bir ortamda nasıl doğacak? Savınız baştan yanlışlanabilir durumda sanki.

bitwise dedi:
Bence liberalizmin en kusurlu tarafi saglik ve egitim konularinda. Bu iki alanda sosyal devlet anlayisi bana daha mantikli geliyor. Zaten hicbir ideoloji tek basina mantikli degil. Hibrit sekilde her ideolojinin en iyi taraflari saglikli bir hukuk ve egitim sistemiyle harmanlanirsa Turkiye gibi cok guzel bir cografyada fakir kalabilmemiz icin suzme salak olmamiz gerek. ( Maalesef bunu basariyoruz )

Liberalizm saglık ve eğitimde eleştirilebilir durumdaysa kâr-zarar ilişkisinin olduğu her yerde de eleştirilebilirdir. Yer altı kaynaklarının çıkarımı, bitkisel kaynakların işlenmesi mesela günümüzde de aşırı sömürüye açık ve sömürülen alanlar. Örnekler çoğaltılabilir.

bitwise · Pazartesi 21:22

Woolgatherer dedi:
İkisi de aslında. Neden ikisini ayrı kefeye koydunuz?

Birisini forse etmek serbest piyasa ekonomisine mudahale de ondan. Saglik ya da guvenlik problemi yaratmadan gorece dusuk kaliteli bir urunu uretmesine mudahale edilemez bir firmanin. Giris seviye telefon, ucuz havayolu tasimaciligi gibi. "Halkim en iyi hizmeti alsin" kafasi liberal ekonomiye ters.

Woolgatherer dedi:
Peki bu saglikli hukuk sistemi, amacı sadece kâr etmek isteyenlerden oluşan bir ortamda nasıl doğacak?

Neden dogmasin? Kapitalist Amerika'da nasil calisiyor hukuk sistemi? Yasama erki baska sey, kar amacli sirketler baska sey.

Woolgatherer dedi:
Savınız baştan yanlışlanabilir durumda sanki.

Yanlislanabilir seyler soylemek guzel sey, tartisiyoruz demektir

Yanlislayalim o halde.

Woolgatherer · Pazartesi 23:59

bitwise dedi:
Birisini forse etmek serbest piyasa ekonomisine mudahale de ondan. Saglik ya da guvenlik problemi yaratmadan gorece dusuk kaliteli bir urunu uretmesine mudahale edilemez bir firmanin. Giris seviye telefon, ucuz havayolu tasimaciligi gibi. "Halkim en iyi hizmeti alsin" kafasi liberal ekonomiye ters.

Anladım, bu konuda fikir birliği içerisindeyiz o hâlde.

bitwise dedi:
Neden dogmasin? Kapitalist Amerika'da nasil calisiyor hukuk sistemi? Yasama erki baska sey, kar amacli sirketler baska sey.

Daha geçenlerde O.J. Simpson öldü. Davasına bir göz atın derim. Amerikan hukukunu çatlatmış bir mesele.

Tabi bu sadece bir (1) örnek, dolayısıyla yetersiz olur. Ben daha çok hukuk sisteminin teknik olarak çiğnenmeyip insan haklarının çiğnendiği örnekler üzerinden gitmek istiyorum ki onlar da yukarıdaki mesajda. Şirketlere fazla imtiyaz, bir noktada hukukun da çöpe atılması olmaz mı?

Bir Matmazel · Salı 00:15

Feminizm dışındaki bütün ideolojiler öyle.

bitwise · Salı 00:17

Woolgatherer dedi:
Anladım, bu konuda fikir birliği içerisindeyiz o hâlde.

Daha geçenlerde O.J. Simpson öldü. Davasına bir göz atın derim. Amerikan hukukunu çatlatmış bir mesele.

Tabi bu sadece bir (1) örnek, dolayısıyla yetersiz olur. Ben daha çok hukuk sisteminin teknik olarak çiğnenmeyip insan haklarının çiğnendiği örnekler üzerinden gitmek istiyorum ki onlar da yukarıdaki mesajda. Şirketlere fazla imtiyaz, bir noktada hukukun da çöpe atılması olmaz mı?

Evet haklisin, sirketlere gereksiz hareket alani tanimak hukuksuzlugu beraberinde getirebilir, Facebook davasinda oldugu gibi. Adamlar neler neler ihlal etmisler.

Sirketlere kati yaptirimlar da ekonomiye kostek olmak anlamina geliyor, saglikli bir denge gerekiyor.

Bizdeki gibi zengin sirketler zenginliklerini yozlasmis politikacilarla paylasiyorsa, yani yasayi koyan sirketi kolluyorsa iste o zaman fena ki goruyoruz durumu.

Aslinda benzer dusunuyoruz bence yuksek oranda. Ben genel olarak otoriteye kil oluyorum, devlet hicbir seye karismasin istiyorum biraz tarafli yorum yapiyor olabilirim.

Qony · Salı 00:21

Liberalizm kağıt üstünde iyi bir uygulama olabilir fakat markalar rekabet etmek yerine belirli bir fiyat verip aynı segment ürünleri aynı fiyatlara satıyorlar mahalle pazarına bile gitsen aynı kalitedeki meyve sebze bir tezgahta 30 liraysa hepsinde 30 lira 27 lira olan yok uygulaması pratikte hesap edilen gibi olmuyor bana kalırsa ama bir kapitalizmden tabii ki daha iyi olduğunu düşünüyorum.

Liberalizm kusurlu mu?

Ayrıntılı düzenleme

Salih Karagoz

Hectopat

bitwise

Megapat

Salih Karagoz

Hectopat

bitwise

Megapat

Woolgatherer

Megapat

bitwise

Megapat

Woolgatherer

Megapat

Bir Matmazel

Hectopat

bitwise

Megapat

Qony

Hectopat

Benzer konular

Yeni konular

Yeni mesajlar

Gizliliğinize önem veriyoruz