- Şah İsmail’in Musa Durgutoğluna fermanı.
“Əmiri-əzəmi-əkrəm Musa Durğut oğlı inayət və şəfqətimizə ümidvar oləndən sonra şöylə bilsün kim, iftixaür ül-əazim vələyan Əhməd Ağa Qəramanlu ol tərəfə göndərdük və ol hər nə ki ixtiyarliğini kendünə şəfqət etdük” .
(31)
- Osmanlı sultanı Süleyman Kanuni’nin I Şah Tahmasp’a mektubu.
“…Gərək Siz daxı Bəyazidi, oğlanləri yarru və mötəməd adəmlər ilə Ərzurumə göndərəsiz. İltimas olnən ənami aidə təslim elədilər. Budur daxı olmiyə ğeyr. Məktubi –şərifə etimad edəsiniz. Söz bir olur. Ara dilində xilaf gəlməz.” (32)
- Şah Sefinin Avusturya imparatoru ve Macaristan kralı II Ferdinanda mektubu.
“Âli cənab-i vâla nisab, mütəali əyab-i səltənət və cəlalət intisab, şövkət və əzəmət qibab-i məhəbbət ətvar, xosrov-i rəfi’ qədr-i âli təbar, mə’dələt diyârının ârâyəndəsi və fərmanrəvalıq məmâlikinin zeybəndəsi, …. pâdişahlarının şəhriyarı, …. nâmdarlarının nâmdarı, Nəmsə vilayətinin pâdişahı, Fərəngiyyə tâyifəsinin sərvər-i xorşid külahı” (33)
- II Şah Abbas’ın Şirvan beylerbeyi Hacı Manuçöhre hane mektubu
“İxlâs tarîqində râsihü’l ‘aqîdə Hacı Mənüçöhr xan, təvəccüh və inâyətim tərəfinə bî-nəhâyətsiz bilüb özünü əksər xâtırımda biləsin. Xüsus bəzi feyizlü məclislərdə inşaallah yaxşı vəchilə hüzurumuza yetmək müyəssər ola.” (34)
- Şah Sultan Hüseyin’in Sakson prensesi ve Polonya kralı Frixdrix Ağustos’a mektubu.
“Poloniya və Litvaniya və Rusiya və Purusiya və Masqaviya və Samceya və Kiyeviya və Latiniya və Podoliya və Simoleniya və Severiya və Qerzeqoviya vilayətlərinin iqballı qıralı, həzrətlərinin dostluq və vila məratibini mühtəvi və sidq və səfa mərasiminə mübtəni olan gül qonça-yi kitab-i müşgin niqab və şükufə-yi râqimə mualifət intisabları, birər hin-i güzində, kim həzrət-i kibriya-yi cəllə və ə’la əltaf-i biintiha və ə’tâf-i bihədd və ihsasıyla bâl-i səfa məalımız şâx və bâlında nişat-i bəlabilinin nəva-yi fərəhəfzası işbu səltənət-i gərdun e’tila həvaxahları üçün âfət-i huş və inbisat, ənadilinin təranə-yi qəmzüdası bu süddə-yi səniyyə-yi fələkfərsa dövlətcuylarına bâ’is-i ihtizaz-i ruh və guş idi.” (35)
Şah ismailin belgelerinde açıkca azerbaycan türkçesi kullanıldığı bilinir. Saray içerisinde türkçe konuşur/konuşturur ona yakın olmak isteyen türkçe bilirdi.
Kaynakça
1) R.Savory. İran under the Safavids. Cambridge, 1980, p. 2
2) M.Abbaslı. Safeviler’in kökenine dair // TTK, “Belleten”, sayı: 158, Ankara 1976, s. 287-329
3) N.Musalı. I Şah İsmayılın hakimiyyəti. Bakı, 2011, s. 87
4) W.Hinz. Uzun Hasan ve Şeyh Cüneyd. Ankara, 1992, s. 5, 109
5) Ə.Kəsrəvi. Azəri ya zəban-i bastan-i Azərbaygan. Tehran, 1304, s. 26
6) Z.V.Toğan. Sur l`origines des Safawides // Melanges Louis Massignon, t. III
7) R.Ghirshman, V.Minorsky and R.Sanghvi. Persia – the immortal Kingdom. London, 1971, p. 140
8) М.Аббаслы. К вопросу о происхождении Сефевидов // «Известия» АН Азерб.ССР (серия литературы, языка и искусства), 1973, № 2, с. 36-53
9) О.А.Эфендиев. Азербайджанское государство Сефевидов в X XVI веке. Баку,1981, с. 39-41
10) В.В.Бартольд. Иран: исторический обзор. Ташкент, 1926, с. 45;
11) В.В.Бартольд. Сочинения, т. II, ч. I. Москва, 1963, с. 748, 780;
12) И.П.Петрушевский. Государства Азербайджана в XV веке // ССИА, вып. I, Баку, 1949, с. 205;
13) О.К.Walsh. The Historiography of Ottoman-Safavid Relations in 16-th and 17-th Centuries // Historians of the Middle East. Oxford Üniversity Press, 1962, p. 204;
14) R.Nur. Türk Tarihi, V c., İstanbul, 1923, s. 114;
15) İ.H.Uzunçarşılı. Osmanl Tarihi. II c. Ankara, 1988, s. 225;
16) N.Musalı. I Şah İsmayılın hakimiyyəti. Bakı, 2011, s. 87-88;
17) T.H.Nəcəfli. Səfəvi-Osmanlı münasibətləri, Bakı, Turxan, 2015, s.15-34
18) Abbaslı M., Safevilerin Kökenine Dair, Belleten XL, Ankara 1976, s. 313
19) Бартольд В. В., Сочинения, т. II, ч. 1, М., 1963, стр. 748
20) Петрушевский И. П., Очерки по истории феодальных отношений в Азербайджане и Армении в XVI-начале XIX вв., Ленинград, 1949, с. 36;
21) И. П. Петрушевский. Государства Азербайджана в XV в., стр 205;
22) В.В.Пигулевская, А. Ю. Якубовский, И. П. Петрушевский, Л. В. Строева и А. М. Беленицкий. История Ирана с древнейших времен до конца 18 века. Л., 1958, стр. 252
23) L. Massignon, Tarika, EJ, vol. IV.
24) Turko-Persia in Historical Perspective. Cambridge University Press. ss. 86-87
25) Mazzaoui, Michel B.; Canfield, Robert (2002). “Islamic Culture and Literature in Iran and Central Asia in the early modern period” (İngilizce). Turko-Persia in Historical Perspective. Cambridge University Press. s. 86-87
26) A.Olearinin səyahətnaməsi, beşinci kitab, 23-cü fəsil, səh. 814
27) Şardenin səyahətnaməsi (farsca tərc. İqbal Yəğmayi), Tehran, 1372-75 şəmsi, 3-cü cild, səh. 946-947
28) Azərbaycan tarixi üzrə qaynaqlar (tərtibçi: S. Əliyarlı), Bakı,2007, səh. 169-170
29) Petra della Vallenin səyahətnaməsi (farsca tərc. Şüaəddin Şifa), Tehran, 1370 şəmsi, səh. 184.
30) Səfərnameye-Cemelli Karreri (farsca tərc. Abbas Naxçıvani və Əbdülali Karəng), 1383 şəmsi, səh. 148
31) Azərbaycan Milli Ensiklopediyası: Azərbaycan, səh. 235
32) Qazi Əhməd Qumi “Xülasət-üt-təvarix” Berlin nüsxəsi, vərəq 216 b-217 a
33) İran Şahlarının İki Türkçe Mektubu. Dr. Fekete Layoş. TÜRKİYAT MECMUASI, Cilt V-VI (1 934-36), 247-269
34) British Museum, Add. 7654, vr. 142a
35) İran Şahlarının İki Türkçe Mektubu. Dr. Fekete Layoş. TÜRKİYAT MECMUASI, Cilt V-VI (1934-36), 247-269
Allah aşkına kitaplardan parçalar atmak yerine düzgün bir kaynak belirtin. Kürt oldugunu iddia ediyorsanız şu yukarıdaki 35 kaynağı inceleyin ve yanlışını kanıtlayın. Bir kitapta yazan 'probably kurdish' yazısı karşısında bizzat divanı ve gönderdiği mektupları atıyoruz halen daha kanıt atıyorsunuz. Derdiniz nedir?